Gasparinus Barzizius; Guarinus Veronensis; Antonius Beccadellus Panormita; Poggius Bracciolinus; Pius II Papa; Petrus de Andlo; Petrus Luder; Jacobus Motz; Niklas von Wyle; Leonard...

Gasparino, Barzizza
Kurzformat

Gasparinus Barzizius; Guarinus Veronensis; Antonius Beccadellus Panormita; Poggius Bracciolinus; Pius II Papa; Petrus de Andlo; Petrus Luder; Jacobus Motz; Niklas von Wyle; Leonardus Aretinus; P. Vergilius Maro; Hieronymus de Vallibus / um 1464-1470
1 Band (190 Blätter) : mit Buchschmuck/Illustration ; 29,5 x 21–21,5 cm - Papier
  • Luzern, ZHB, Ms.320.fol.

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351294005501
005 20240312023400.0
008 000000q14641470xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS / 31.01.2024 / wiga 
035 |a (HAN)000189656DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351294005501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249463605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249463605505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1400  |e 1499 
100 1 |a Gasparino  |c Barzizza  |d 1360-1431  |4 aut  |0 (DE-588)100942091 
245 1 0 |a Gasparinus Barzizius; Guarinus Veronensis; Antonius Beccadellus Panormita; Poggius Bracciolinus; Pius II Papa; Petrus de Andlo; Petrus Luder; Jacobus Motz; Niklas von Wyle; Leonardus Aretinus; P. Vergilius Maro; Hieronymus de Vallibus 
264 0 |c um 1464-1470 
300 |a 1 Band (190 Blätter)  |b mit Buchschmuck/Illustration  |c 29,5 x 21–21,5 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung 
510 4 |a Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S.334-345 
541 |f ZHB Luzern Sondersammlung 
541 |f Bürgerbibliothek Luzern  |c Depositum 
546 |a Lateinisch 
561 |a Aufgrund der Wasserzeichen ist die Handschrift um 1464–70 zu datieren. 80r und 84r finden sich die spätesten inhaltlichen Datierungen auf das Jahr 1461, das Datum 1464 102r ist ein Schreibfehler (statt 1444) 
561 |a Im hinteren Spiegel radierter Eintrag, Lesung mit UV-Lampe: [L]udewi[cus] [-]b[-]s [de Con]stancia me[dicinae] magister. 1r "Sum (gestrichen, ersetzt durch Ex Dono) Jos.i Schneller; Ar Schenkung v. Archivar Schneller 3. VI. 1872", zu Josef Schneller (1801–1879) siehe Nekrolog in: Der Geschichtsfreund 35 (1880), S. XIII–XV. 1r Stempel bb2 "Bürgerbibliothek in Luzern", 19. Jh.; im vorderen Spiegel, Ar, Ir, IIr, IIv und 1r Stempel bb6 "Bürgerbibliothek Luzern", 20. Jh. 
563 |a Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh., Rücken 1966 von Hans Heiland, Stuttgart, restauriert. Streicheisenlinien, Rollen- und Einzelstempel (Hund, Blüten). Auf Vorder- und Rückdeckel je fünf flache, einfach ziselierte Messingbuckel, Ecken und Unterkanten mit Messingblech eingefasst, entlang den Gelenken je eine halbrund profilierte Leiste. Zwei neue nach vorn greifende Kantenschliessen, die Ösen im Vorder- und die halbrund profilierten Befestigungsleisten am Rückdeckel alt. Rot-weiss-blaue Kapitale. Spiegelblätter und Vorsatzblatt (A) Papier, Wasserzeichen: Dreiberg, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 151654 (vgl. Lagen). Die an Bl. A geklebten Blätter I und II mit Informationen zur Handschrift von Vorbesitzer Josef Schneller, datiert Luzern, 3. Juni 1872. In den Fälzen Pergamentstreifen. Zwei Fragmente einer lateinischen Pergamenturkunde vorne und hinten unter die Spiegelblätter geklebt 
581 |a Vischer, Wilhelm. - Geschichte der Universität Basel von der Gründung 1460 bis zur Reformation 1529. - Basel, 1860, S. 11, Anm. 15 (betr. 109v–110v) 
581 |a Novati, Francesco. - Di un’Ars punctandi erroneamente attribuita a Francesco Petrarca. In: Rendiconti del Reale Istituto lombardo di scienze e lettere, Serie II, 42 (1909), S. 102; 
581 |a Sabbadini, Remigio. - Un importante codice umanistico della Biblioteca civica di Lucerna. - In: Bollettino storico della Svizzera italiana 31 (1909), S. 124–139 
581 |a Sabbadini, Remigio. - Ottanta lettere inedite del Panormita tratte dai codici milanesi. - In: Archivio storico per la Sicilia orientale 7 (1910), S. 157$3 
581 |a Wolkan, Rudolf. - Neue Briefe von und an Niklas von Wyle. - In: Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur 39 (1914), S. 524 
581 |a Resta, Gianvito. - L’epistolario del Panormita. - Messina, 1954, S. 51 (Sigle Lu) 
581 |a Besomi, Ottavio. - Codici petrarcheschi nelle biblioteche Svizzere. - In: Italia medioevale e umanistica 8 (1965), S. 372, 416f. (Nr. 30) 
581 |a Kristeller, Paul Oskar. - Iter Italicum. - Leiden, 1990, Bd. 5, S. 122 
581 |a Bertalot, Ludwig. - Initia humanistica Latina / Initienverzeichnislateinischer Prosa und Poesie aus der Zeit des 14. bis 16. Jahrhunderts. - 2 Bde. (in 3 Teilen). – Tübingen, 1985–2004 
581 |a Wolkan, Rudolf hrsg. - Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. - 3 Abteilungen in 4 Bänden. – Wien, 1909–1918 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2024  |i Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga  |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 27.03.1995  |k pk  |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 0 |a Bl. 1–84, 109–120, 154–188 Buchstabe P, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 112438 (1467), 112594 (1468), 112605 (1466), 112617 (1467), sowie (Bl. 5/8) Nr. 114769 (1464); Bl. 85–96 Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 66441 (1467); Bl. 97–108 Dreiberg, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 151202 (1469/70), Bl. 121–153 Nr. 151654 (1468) und 151735 (1468)  |b 11 VI¹³² + V¹⁴² + (VI-1)¹⁵³ + VI¹⁶⁶ + (VI-4)¹⁷⁴ + VII¹⁸⁸, nach Bl. 153 ein Blatt, nach Bl. 174 vier Blätter herausgerissen. Bl. 73/84, 74/83, 77/80 und 78/79 im Falz mit Papier verstärkt bzw. geflickt. 73r Lagenzählung 7 zu Beginn der Lage  |c Foliierung von der Hand Josef Schnellers, ergänzt: [A]. a–b [= I–II]. 1–153. 155–188 
596 1 |a Rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen. 35r–36v Marginalien von der Hand des Rubrikators  |b 25r–41r Überschrift, Initien und Explicits in vergrösserten Ziermajuskeln. 1r–25r, 63r–73v, 86r, 109r–111r, 121r, 128r–141r, 156r 2–4zeilige mit der Feder gezeichnete schwarze, rot ornamentierte Initialen, 28v–35r und 142r–155r nicht ausgeführt  |c 25v–27v 3–4zeilige rot-schwarze oder rote Initialen, z. T. mit vegetabil gestalteten Schauftaussparungen und Binnenfeldern, 25v ornamental gespalten, 27v mit sechsblättriger Blüte  |d Stiftliniierung, 173r–174v Tintenliniierung (Nachtrag). Schriftraum kalziniert und geglättet, 19–20 x 11–13, 31–38, 176r–188v 17–21 Zeilen  |e Semigotica von drei Händen, Schreiber 1: 1r–24v, 73r–108v, 118r–119r, 119v–120v; Schreiber 2: 25r–72v, 109r–118r, 119v, 155r–155v, die Verse 62r–v in ausgeprägt unverbundener Schönschrift; Schreiber 3: 121r–151r, 156r–171v, 176r–188v  |f Korrekturen von der Hand der Schreiber, z. B. 21r, 40v, 73r, 73v (umfangreiche Ergänzung), 112v (rot), 128r, 139r, 167v, 173r. 109r Marginalie von der Hand des ersten Schreibers. Handweiser, z. B. 8r, 42v–61v, 137r. Nachträge, 15. Jh.: 172v–174r, im vorderen Spiegel von derselben Hand: "Virginis aspectum quotiens sub ymagine cernis, Flecte caput cogitans: Inclita mater, ave." Darunter: "Iunge rosas, pete vina, carpe lyram, posce puellas, Dum vivis, rapiet omnia mors properans". Hieronymi Balbi Opera poetica, oratorica, ac politico-moralia, hrsg. v. Joseph von Retzer, Bd. 1, Wien 1791, S. 163 (Nr. 38). "Quisquis amat dictis absentum rodere vitam, Hanc mensam indignam noverit esse sibi". Walther, Carmina 16148 / Walther, Proverbia 25526. "Nec sum adeo informis, nuper me in littore vidi". Vergil, Eclogae 2,25. "Magri agni est mala herbas. Vidi unus homo qui portabatur equum bis". Walther, Carmina 19685 / Walther, Proverbia 32243. "Est ego qui mecum loquitur". Vitalis Blesensis, Geta, Vers 277. "Omnis per terras est maior nulla voluptas, Quam Bacho atque cibis Venerique incumbere gratis". Wilhelm Wattenbach, Aus einer Humanistenhandschrift, III, in: Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit, NF 20 (1873), Sp. 273. Im hinteren Spiegel, wohl ebenfalls von derselben Hand: "Pannomia est quedam civitas Ungarie". 
596 3 0 |g Ar  |t Schenkungsvermerk (siehe Besitzer) 
596 3 1 |g Av  |t leer 
596 3 0 |g Ir  |t Begleitschreiben anlässlich der Schenkung  |i Codex Saeculi XV. Diese Handschrift zählt 188 Blätter in folio, und wurde durchweg im 15. Jahrhundert angefertiget. Deren Inhalt (vide Beilage) ist höchst interessant … Die Bürgerbibliothek der Stadt Lucern darf mit gutem Fuog genannte Handschrift in ihren Scriniis einreihen; – denn sie ist ein Unicum. Lucern, d. 3. Juni 1872. Jos. Schneller, Archivar 
596 3 1 |g Iv  |t leer 
596 3 0 |g IIr–v  |t Inhaltsangabe, von der Hand Josef Schnellers  |i Index dieses Codicis Saeculi XV. 1. Epistolae Guarini Veronensis. fol. 1 … – … 27. Jesuida Jeronimi de vallibus Paduani ad Petrum Donato regie urbis Padue presulem. 178 
596 3 0 |g 1r–7v  |t Epistulae familiares [18 Briefe]  |r Gasparinus Barzizius  |i >Epistola Guarini Veronensis<. Tercio die postquam tristis a te et a Daniele nostro discessi …  |v Gasparini Barzizii Bergomatis et Guiniforti filii Opera. - ed. Furiettus, Joseph Alexander. - Rom, 1723, Bd. 1, S. 176, 134f., 176f., 179, 96–98, 135f., 146, 145, 183f., 213f., 144, 138, 95 (Schluss: … qualiter huic periculo obviari possit, quoniam uti nosti periculosam res est hec. Vale), 147, 172–175, 136f., 139, 175f.  |v Sabbadini, Remigio. - Lettere e Orazioni edite e inedite di Gasparino Barzizza. - In: Archivio storico lombardo 13 (1886), S. 370f., 375f., 566–568, 571, 573–575, 577, 580, 582f., Nr. 187, 59, 117, 56, 167, 89, 145, 18, 118, 87, 20, 80, 130, 176, 122, 61, 29, 78  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 23177, 8372, 15846, 7946, 20359, 13010/18, 1336, 3323, 15923, 12710, 3831, 12149, 17513, 21442, 16154, 9781, 4378, 11655/53  |s zur Zuschreibung vgl. Sabbadini, Epistolario di Guarino Veronese$. - Venedig, 1916, Bd. 2, S. 699 
596 3 0 |g 7v–8r  |t Epistulae [3 Briefe]  |r Guarinus Veronensis  |i >Mafeus Vegius Guarino Veronensi<. Mafeus Vegius Guarino Veronensi salutis. Littere tue fuerunt iocunde …  |v Sabbadini, Remigio (Hrsg.). - Epistolario di Guarino Veronese. - Venedig, 1916, Bd. 2, S. 206, 207, 331, unter Benutzung der Hs. (Sigle Luc.)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 10849, 2756, 5580 
596 3 0 |g 8r–20r  |t Epistulae Gallicae [43 Briefe]  |r Antonius Beccadellus Panormita  |i >Panormita Antonio Beccarie<. A Cambio Zambecario viro officiosissimo certior factus sum …  |s Antonii Panormitae Epistolae. - In: Janus Gruterus, Lampas sive fax artium liberalium, hoc est Thesaurus criticus, Bd. 3, Lucca (Palermo) 1747, Anhang, S. 111f. (II, 28), 63 (I, 25); Resta, Nr. 87, 152. 8v >Panormita<. Amici carissimi. Sincerus amor quem erga vos gero … Resta, Nr. 644. 9r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 111 (XLIII); Resta, Nr. 414. Antonii Panormitae Epistolae, S. 80f. (I, 45), 97f. (II, 14); Resta, Nr. 164, 405. 9v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 122f. (LXI); Resta, Nr. 353. Antonii Panormitae Epistolae, S. 90f. (II, 4), 7; Resta, Nr. 452, 82. 10r >Antonius Cremona salutem plurimam dicit Antonio Panormite<. Potasti me nuper cum apud te agerem, poeta suavissime, vino quodam albo … vgl. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, Hs. erwähnt S. 160; Resta, Nr. 220. 10v Antonii Panormitae Epistolae, S. 48f. (I, 15), 57f. (I, 20), 93 (II, 7); Resta, Nr. 138, 192, 456. 11r >Antonius Cremona Caucino dulcissimo salutem dicit plurimam<. Antonius Cremona Caucino dulcissimo salutem plurimam dicit. Dum puto ac gaudeo in dies ad te ire … vgl. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, Hs. erwähnt S. 160; Resta, S. 44, 51, 52, 56 und 58. 11v Antonii Panormitae Epistolae, S. 93f. (II, 8); Resta, Nr. 480. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 84f. (XXVI); Resta, Nr. 133. 12r >Antonius Panormita Nicolao questori viro amplissimo salutem plurimam dicit<. Antonius Panormita Nicolao questori viro amplissimo salutem plurimam dicit. Nisi putarem hoc permaxime fore ex negociis … Resta, Nr. 397. 12v Antonii Panormitae Epistolae, S. 143f. (III, 17); Resta, Nr. 595. 13r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 105 (XLV); Resta, Nr. 616. 13v Antonii Panormitae Epistolae, S. 150 (III, 22), 146 (III, 20), 77f. (I, 42); Resta, Nr. 629, 627, 137. 14r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 76 (XIV); Resta, Nr. 454. 14v Antonii Panormitae Epistolae, S. 94 (II, 9); Resta, Nr. 444. 14v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 85f. (XXVIII), 81f. (XXII), 83 (XXIV, gekürzt); Resta, Nr. 150, 129, 132. 15r Antonii Panormitae Epistolae, S. 64 (I, 26); Resta, Nr. 143. 15v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 82f. (XXIII); Resta, Nr. 142. Antonii Panormitae Epistolae, S. 78f. (I, 44); Resta, Nr. 151. 16r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 60f. (IV, die zweite Hälfte des Briefes zudem bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 135f.), 112; Resta, Nr. 481, 408. 16v Antonii Panormitae Epistolae, S. 55f. (I, 19); Resta, Nr. 177. 17r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 92; Resta, Nr. 199. Antonii Panormitae Epistolae, S. 67f. (I, 29), Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 88f. (XXXII), unter Benutzung der Hs.; Resta, Nr. 147. 17v >Panormita<. Tulliolum id est animulam … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136; Resta, Nr. 196. >Cremona<. Cum tu per hoc tempus … 18r >Cremona<. Litteras hodie tuo iussu … Luciano Barozzi, Remigio Sabbadini, Studi sul Panormita e sul Valla, Florenz 1891, S. 42 (nur 1. Hälfte), 42f.; Resta, S. 44, 48, 51, 56 und 58, Nr. 215. 18v >Cremona salutem<. Cum essem proxime Mediolano discessurus … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 90; Resta, Nr. 203. >Cremona<. Si istic tu vales bene est, nos hic non sine noneleto tuo pulcre valemus … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 90f. 19v >Cremona salutem<. Renunciatum est mihi … Ex litteris ad me tuis … vgl. Resta, S. 48, 51, 56 und 58. 20r >Panormita Cremone<. Mitto tibi oraciunculam … Antonii Panormitae Epistolae, S. 75 (I, 39); Resta, Nr. 154. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 3, 7503, 22222, 19680, 15966, 3183, 4340, 5771, 9251, 16162, 5840, 22833, 9278, 5435, 23611, 5398, 13108, 5451, 15929, 23603, 22758, 5836, 7597, 1066, 9275, 4321, 4959, 6865, 6838, 9276, 24501 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 135f.), 10941, 19079, 1124, 7864, 23522 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 4133 (Hs. erwähnt), 10967, 3161, 5000, 20026, 6886, 12184. 
596 3 0 |g 20r–21r  |t Oratio habita ad concilium Basiliense. 14. März 1432  |r Gerardus Landrianus  |i >Oraciuncula<. Tandem hodie, patres insignes, et iteracionis et profeccionis mee ad vos ex inspeccione huius sanctissimi ordinis et tantorum patrum conventu … – … Nam pondus hoc nimium humeris meis onerosum est et michi insupportabile quidem. Avetote  |s Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22977 (Hs. nicht erwähnt) 
596 3 0 |g 21r–23v  |t Epistulae Gallicae [9 Briefe]  |r Antonius Beccadellus Panormita  |i >Cremona<. Litteras tandem a te hodie accepi simul et oracionem … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 7f.; Resta, Nr. 216. 21v >Cremona<. Cum essem nuper hoc loci admodum ociosus … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137. 22r >Cremona<. Nisi tibi cognita … vgl. Resta, S. 44, 48, 51, 56 und 58. 22v Antonii Panormitae Epistolae, in: Janus Gruterus, Lampas sive fax artium liberalium, hoc est Thesaurus criticus, Bd. 3, Lucca (Palermo) 1747, Anhang, S. 129f. (III, 3); Resta, Nr. 588. 22v >Panormita Picinino<. Pluribus ad te litteris … >Panormita Cremone<. Non est quod me … 23r >Responsio Cremone ad Panormitam<. Reddite mihi sunt … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136, der Antwortbrief des Cremona auch in: Sabbadini. - Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 92; Resta, Nr. 464, 155, 223. Antonii Panormitae Epistolae, S. 303f. (IV, 24); Resta, Nr. 541. 23v >Cremona A. Panormite<. Hesterno vesperi … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137; Resta, Nr. 212. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11016, 3156 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137), 13138, 867, 15731 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 13468 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 19728 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136f.), 20530 (Hs. erwähnt), 8687 (Hs. erwähnt). 
596 3 0 |g 23v–24v  |t Epistula  |r Poggius Bracciolinus  |i >De rustica Pogii epistola<. Pogius salutem plurimam dicit Cosme de Medicis ordinatissimo atque optimo viro. Si unquam mihi antea rei rustice cura et vita et exercicio dedica iocunda visa est ac suavis … – … que est maxima omnium et honesta voluptas ac pre ceteris appetenda. Vale, Florencie  |v Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth. - Florenz, 1984, Bd. 2: Epistolarum familiarium libri, S. 408–411 (X,9)  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22065, Hs. erwähnt. 
596 3 0 |g 24v  |t Epitaphium Leonardi Aretini  |r Pius II Papa  |i >Leonardi Aretini epitaphium ab Enea Silvio Senensi poeta editum<. Hic Leonarde iaces Aretine gloria gentis … – … quam tibi vita fuit. Vale  |v Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina. - ed. Van Heck, Adrianus. - Città del Vaticano 1994, S. 140f., Nr. LXX (94)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 2229, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 25r–35r  |t De liberis educandis ex Plutarcho  |r Plutarchus  |r Guarinus Veronensis  |i >Guarinus Veronensis Angelo Corbinello civi Florentino salutem dicit plurimam<. Maiores nostros, Angele mi suavissime, non admirari … 25v >Explicit prohemium, incipit De liberis educandis ex Plutarco<. Quidnam est … – … per multa insuper diligencia indigebit ac humano effici posse constat ingenio. Laus altissimo optimo maximo  |v Plutarchi Chaeronei Opuscula quaedam. - Mainz: Johannes Schoeffer, 1522 (VD 16 P 3734), S. 285–319  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11555, 18514, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 35r–36v  |t Epistula de cura rei familiaris  |r Ps.-Bernardus Claraevallensis  |i >Gracioso et felici militi Raimondo Castri Ambrosii Bernhardus quasi in sompnum ductus salutem dicit plurimam<. [D]oceri petistis a nobis de cura et modo rei familiaris utilius gubernande … – … Quibus habitis bibet cum eo doloris calicem quem aptavit. Ad que merita damnabilis sue senectutis perducat omnia per infinita secula seculorum, Amen  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 182, Sp. 647–651 
596 3 0 |g 36v–37r  |t Antwortbrief der Stadt Florenz an Kaiser Friedrich III. betreffend den Reichstag zu Nürnberg und das einzuberufende Konzil. 28. August 1443  |i >Deo gracias, Alleluia. In festivitatibus pasce anno lxvi<. Serenissimo ac gloriosissimo principi et clementissimo domino domino Friderico dei gracia Romanorum regi semper augusto … Serenissime ac gloriosissime princeps pater et domine noster singularissime, post humilem recommendacionem accepimus litteras imperatorie sublimitatis, in quibus sapientissima verborum serie et maxima racionum gravitate significatur propositum atque intencio maiestatis vestre circa extirpacionem divisionis et scismatis … – … Datum Florencie die xxviii Augusti M cccc xliii. Serenissime [maiestatis] vestre devotissimi servitores priores arcium et vexillifer iusticie populi et comitis Florencie 
596 3 0 |g 37r  |t De exilio suo liber  |r Hildebertus Cenomanensis  |i [Auszug, 12 Verse] Hilbertus de exilio suo. Nuper eram locuples multisque beatus amicis, Heu mihi nulla fides nulla est constancia rebus, Res ipse quid sit mobilitate docent … – … Mutavit vultus nubila fata suos  |v Patrologiae cursus completus, Series graeca / Jacques Migne (Ed.). - 161 Bde. - Paris 1857-1866, Bd. 171, Sp. 1418 
596 3 0 |g 37v–41r  |t Pro M. Marcello oratio  |r M. Tullius Cicero  |i Diuturni silencii, patres conscripti, quo eram hiis temporibus usus non timore aliquo … – … magnus hoc tuo facto cumulus accesserit. >Finis pro M. Marcello< 
596 3 0 |g 41v–61v  |t Facetiae  |r Poggius Bracciolinus  |i Sigismundus quoque imperator cuidam coram eo querenti Constancie libertatem in concilio … – … ut nequeam verbum proferre. [Poggii Florentini oratoris et philosophi Opera, Basel 1538 (VD 16 P 3858), S. 429–449 (POGGIO Bracciolini, Facezie, Milano 1983, Nr. XXVIII–XXXV, XXXVII–LI, LIII–LXI, LXIII–LXVIII, LXX, LXXIV–LXXX, LXXXII–XCV, XCIX–CIII, CV, CVIII)]. [52r] Cum aliquando simul nostrum quamplures cenaremus ac sermo de faceciis inter cenandum se obtulisset, retulit quidam militem quendam virgine cum quadam de familia principis cuiusdam matrimonium contraxisse … [52v] Cum nuper sermo de faceciis promptitudinem virginis cuiusdam e numero curialium … Opidum Bononiensium … – … [P]asquinus Senensis vir dicax ac iocosus … facete iactanciam hominis castigavit. Et sic est finis  |v Poggii Opera. - Basel, 1538, S. 450–452, 454–469, 468f., 468 (Poggio Bracciolini, Facezie, Milano 1983, Nr. CX, CXV, CXVII, CXXIV–CXLI, CXLIII, CXLV–CXLVII, CXLIX–CLIV, CLVI–CLXVI, CLXIX–CLXXI, CLXXIII, CLXXV–CLXXVII, CLXXX, CLXXIX, CLXXVIII)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12448 
596 3 0 |g 61v–62r  |t Ex vita Socratis  |i Socrates plurimum admirabatur eos qui lapide signa sculperent, summopere niterentur ut lapis homini quam similius evadat … [62r] Cum sibi dixisset Hescines pauper sum … Dicenti cuidam nonne tibi iste meledicit … [X]antippe quem meum [sic] prius convicia et maledicta iaculata esset … – … filios gignit  |s Vgl. Diogenes Laertius. - De clarorum philosophorum vitis, dogmatibus et apophtegmatibus libri decem, rec. Carel Gabriel Cobet, Paris 1850, S. 41f. (Vitae philosophorum 2,33–37). Interrogatus ab Alcibiade quonam maxime pacto invidiam fugeret, vive, inquit, ut Thersites. Vgl. Francecso Petrarca, Opera omnia, Basel 1554, Bd. 1, S. 160 (De remediis utriusque fortunae 2,35). Fini 
596 3 0 |g 62r  |t Epitaphium Johannis de Rechberg [13 Hexameter]  |i Epitaphium Johannis de Rechberg. Iohannes ego sum hinc usque sydera notus (vgl. Vergil, Eclogae 5,31), Ex genoloya Rechberg Hanns humili natus, Ingenio pollens eram quo iustior alter …  |s Zu Hans von Rechberg HLS, Bd. 10, S. 139 
596 3 0 |g 62v  |t Versus italienischen Ursprungs, Anna von Randeck gewidmet  |r Petrus Luder  |i Petrus Luder pro sorore Anna de Randeg … Grata damus genitor fratresque sororque sodales … – … solus mihi sufficis unus. iiii Nonas Mayas 1467, die lune 4ta Madii  |v Wattenbach, Wilhelm. - Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg$. - In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins 22 (1869), S. 126, Nr. 32 (mit falschem Datum)  |s Baron, Frank. - The Beginnings of German Humanism: The life and works of the wandering humanist Peter Luder. - Berkeley, California 1966, S. 149f., Verweis auf die Hs. S. 202, Anm. 84, über Sabbadini (im Zusammenhang mit dem falschen Datum bei Wattenbach). Zur Frage der Autorschaft siehe Ludwig Bertalot, Humanistisches in der Anthologia Latina. - In: Rheinisches Museum für Philologie, NF 66 (1911), S. 62. Frank Baron, Artikel Luder, Peter, in: Verfasserlexikon2, Bd. 5 (1985), Sp. 954–959; Frank Baron. - Peter Luder. - In: Deutsche Dichter der frühen Neuzeit (1450–1600). Ihr Leben und Werk, hrsg. v. Stephan Füssel, Berlin 1993, S. 83–95. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 1994, Hs. erwähnt. 
596 3 0 |g 63r–78r  |t Epistulae [19 Briefe]  |r Pius II Papa  |i Doctissimo viro domino Enee Silvio de Senis amico carissimo salutem dicit … Amantissime Enea. Gaudeo te esse apud serenissimum dominum regem in loco honorabili …  |s Wolkan, Rudolf hrsg. - Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. - 3 Abteilungen in 4 Bänden. – Wien, 1909–1918, Abt. 1, Bd. 1, S. 127, 177–179, 173–175, 112–116, 163–165, 150f., 149f., 175–177, 179f., 161, 182–187, 192, 188–191, Nr. 45, 73, 71, 37, 38, 63, 53 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 138f.), 52, 72, 74, 61, 76, 79, 78; Abt. 2, S. 3f., Nr. 1; Abt. 1, Bd. 1, S. 582–584, 526–528, Nr. 195 (Initium: Nuncius mi meique amantissimus retulit …), 179 (Auszug: Virtutum laudes et preconia quisque prudens dietim magis ac magis exaggerare debet. Nuper cum in conspectu regie maiestatis … – … ex numero hominum repellendus); Abt. 2, S. 67–71, 41f., Nr. 22, 10  |v Bartalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 7940, 13308, 13671, 20125, 5758, 21664, 12937, 18916, 11172, 21248, 19637, 20063, 17994, 10309, 22568, 20152, 17433, 854 und 390 
596 3 0 |g 78v–79v  |t Responsio contra masticem ignotum  |r Petrus Luder  |i Pronunciacio P. Lůder. Siste gradum precor quicumque hac tendis studiose viator … – … rumpantur ut ylia Codro  |s Vgl. Maria Sophia Buhl, Die Handschriften der ehemaligen Hofbibliothek Stuttgart, Bd. 4,1, Wiesbaden 1972 (Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek, 2. Reihe), S. 93 (HB X 24, 86v–87r) 
596 3 0 |g 79v–80r  |t Epistula  |r Aegidius de Luxemburg  |i Egidius de Luctemburg decretorum doctor salutem plurimam dicit insigni viro N. etc. Cogitanti mihi iam crebro, vir insignis, quoniam modo aliquid mearum ad te dare possem litterarum … – … Ex urbe mea manu veloci calamo 14a Kalendas Februarias 1461  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2309, Hs. erwähnt  |s Zu Aegidius von Luxemburg, 1464–1465 Offizial in Münster, siehe German Sacra. - NF 37,4, Berlin / New York 2004, S. 105f 
596 3 0 |g 80r  |t Epistula  |r Pius II Papa  |i Iohanni Aurispe Siculo Eneas Silvius salutem plurimam dicit. Nescio quid cause est, Iohannes mi dilectissime, quo nequeam … – … Vale et magistro Hugoni et notis suis me commendatum facito  |v Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 2f., Nr. 2 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 139)  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12758. 
596 3 0 |g 80v–82r  |t Epistula  |r Poggius Bracciolinus  |i Pogius salutem dicit plurimam Nicolao suo. Si vales bene est, ego quoque valeo. Per quendam conterraneum meum scripsi ad te ex Constancia x Kalendas Marcii … – … Verbis meis N. et N. salutato simul et N. saluere dicito et sibillo ericte [sic]. Ex Balneis xiii Kalendas Iunii  |v Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth. - Florenz, 1984, Bd. 1: Lettere a Niccolò Niccoli, S. 128–135 (46)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 15303 
596 3 0 |g 82v–83r  |t Epistula  |i Salutem plurimam. Moleste graviterque nimis tuli animo nullas vos in tanti temporis cursu ad me dedisse litteras … – … quod nullas aduc dignatur porrigere litteras. Valete, deum amate periter et timete  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12205, Hs. erwähnt. 
596 3 0 |g 83r–84r  |t Epistula  |r Sigismundus Meisterlin  |i Peritissimo ac illustrissimo Augustensium pretori domino Sigismundo Augustensium pretori domino Sigismundo Gossembrot frater Sigismundus Müsterlin suus devotus alumnus … Memor hospicii et sponsionis mee tue humanitati mitto … – … venantis dentibus. Cura ut valeas me quoque (ut assoles) ama. Ex Padua Veneciarum urbe sacraque monastice vite clausula case sancte Justine a die N. anni M cccc lxi.  |v Joachimsohn, Paul. - Die humanistische Geschichtschreibung in Deutschland. Heft I. Die Anfänge. Sigismund Meisterlin. - Bonn 1895, S. 263–265  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11858, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 84r–v  |t Epistula  |r Pius II Papa  |i Eneas Silvius episcopus Tergestinensis consultissimo viro domino Gregorio Heimburgensi salutem plurimam dicit. Cicero cum aduc iuvenis aput Grecos mirificam oracionem habuisset … – … Ex Nova civitate pridie Kalendas [Februarii] 1449  |v Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 2, S. 79–81, Nr. 25  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2180, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 85r  |t Sententiae  |i De religione et supersticione A[liqua?]: Tulius de natura deorum, libro x: Sanctitas est sanctio [sic] colendorum deorum. Idem rethorice artis veteris libro ii capitulo xix: Religio est virtus que superiorum cuiusdam nature, quam divinam vocant, curam cerimoniamque affertur … De munere divino: Augustinus in epig[ramm]a[te] Prosperi [i. e. Aquitani], capitulo xxvii: Nemo enim tam eruditus, nemo tam doctus, qui superna illustracione non egeat. Cassiodorus epistolarum libro ix, capitulo xxiii: Deo auctore omnia prosperantur …  |s Weitere Exzerpte aus Seneca, Laktanz, dem Buch Iob sowie Walter von Châtillon 
596 3 1 |g 85v  |t leer 
596 3 0 |g 86r–92v  |t Epistulae  |r Pius II Papa  |i Illustrissimo principi ex sangwine cesarum sato domino Sigismundo … Eneas Silvius poeta regalisque secretarius salutem plurimam dicit. In cesaris curiam quam primum migravi … 91r Eneas Silvius poeta Ypolito salutem plurimam dicit. Querebaris mihi nocte preterita …  |v Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 222–236, Nr. 99; Abt. 2, S. 33–39, Nr. 7  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 9393 und 17988 
596 3 0 |g 93r–94v  |t Orationes duae  |r Jacobus Motz  |i Coram serenissimo Alfonso rege Portugalie anno 1451 proposicio hec facta est in civitate Ulixbonensi. Incumberet mihi hodie, serenissime rex … – … [93v] manifestius instrueris. Eodem tempore ad imperatricem tunc futuram oracio facta in presencia regis et sui parlamenti. Sermo meus, rex serenissime … – … vobisque senibus supervivant. Repleamini eciam … fruaminique pace eterna ut tandem coronari mereamini gloria sempiterna. In nomine … Amen  |v Rerum Germanicarum scriptores varii […]. Tomus secundus, ex bibliotheca Marquardi Freheri primum editus, nunc denuo recognitus curante Burcardo Gotthelffio Struvio. - Strassburg 1717, S. 31–34  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 9593 und 21271, Hs. bei beiden erwähnt 
596 3 0 |g 94v–109r  |t Epistulae [41 Briefe]  |r Pius II Papa  |i Hanc epistolam amatoriam sequentem misit Eneas Silvius duci Sigismundo Austrie. Hanibal dux Numidie salutem plurimam dicit …  |s Wolkan, Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 245, 3f., 172f., Nr. 104 (der Anfang des Briefs folgt auf 109r), 3 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 139), 70; Abt. 1, Bd. 2, S. 188–190, Nr. CXVIII; Abt. 1, Bd. 1, S. 238f., 237, 152, 278–283, 289f., 285–288, 212, 187f., 171f., 296f., 265, 283–285, 288f., 219f., 295f., 295, 291f., 305–307, 339–341, 155f., Nr. 101 (Schluss fehlt), 100, 54 (Schluss fehlt), 117, 121, 119, 93 (nur der Anfang), 77 (Schluss fehlt), 69, 127, 111 (gekürzt), 118, 120 (ohne Datum), 97, 126, 125, 122, 134 (bis … iamdiu vetera sunt.), 150 (bis … nunc ilii servientes etc. etc.), 57; Abt. 1, Bd. 2, S. 68–74, Nr. XXXVII (gekürzt); Abt. 1, Bd. 1, S. 196–198, 205f., 208f., 218f., 148f., 117f., 147f., 168f., 144–146, 153f., 522f., 558–561, 561f., 582–584, 548f., 245, Nr. 82 (gekürzt), 88 (Schluss fehlt), 92 (nur der Anfang), 96 (gekürzt), 51 (Schluss fehlt), 40 (bis … sed quasi iam illam nactus sum etc. Vale.), 50 (Schluss fehlt), 66 (Schluss fehlt), 48 (Schluss fehlt), 55, 176 (Schluss fehlt), 190 (Schluss fehlt), 191, 195, 189 (bis … id sibi utile iudicent, etc. etc.), 104 (bis … virtutem Veneris. Vale. Fortsetzung auf 94v–95r, siehe oben). 109r vor dem letzten Brief: Sic teneas amicum ut eum posse fieri inimicum putes, unn da richt dich nach, ne experieris nec pacieris dampnum  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 5603, 17925, 11957, 14394, 1525, 1051, 19978, 1019, 22872, 11422, 19531, 14784, 12196, 5347, 9461, 24144, 391, 2373, 11791, 20531, 14646, 5894, 24013, 13618, 20847, 14713, 11331, 5921, 933, 23014, 5530, 23312, 1324, 5834, 6910, 18001, 7513, 23055, 20151, 21882, 5603 
596 3 0 |g 109v–110v  |t Oratio  |r Petrus de Andlo  |i Arenga sive oracio facta in exordio disputacionis publice per me Petrum de Andlo in decretis licenciatum Basilee celebrate anno m cccc lmo in profesto beati Laurencii martiris. Si umquam, celeberrimi patres, in conspectu clarissimorum virorum cathedram cuiusquam preeminencie timidus conscendi … – … pro sua summa modestia modo proponat  |v Hürbin, Joseph. - Die Gründung der Universität Basel 1460. - Luzern 1892, S. 11–13 (Beilage 1), nach dieser Hs. als dem nach der Zerstörung der Hs. C II 19 der Strassburger Universitätsbibliothek 1870 einzigen verbliebenen Textträger, diplomatische Transkription (nicht ganz fehlerfrei)  |v Hürbin, Joseph. - Peter von Andlau, der Verfasser des ersten deutschen Reichsstaatsrechts. Ein Beitrag zur Geschichte des Humanismus am Oberrhein im XV. Jahrhundert. - Strassburg 1897, S. 261–263 (Beilage VI)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22056, Hs. erwähnt  |v Polak, Emil Joseph. - Medieval and Renaissance Letter Treatises and Form Letters. - Leiden; New York; Köln 1994, S. 235 
596 3 0 |g 111r  |t De gestis concilii Basiliensis  |r Pius II Papa  |i >Epistola Enee Silvii in constituto die Nürebergensi<. Nescio que mea calamitas est quibusve urgeor fatis … – … ac Basiliensis gesta concilii institutoque referamus  |v Aeneas Sylvius Piccolominus (Pius II), De gestis concilii Basiliensis Commentariorum libri II, ed. and transl. by Denys Hay and Wilfrid Kirk Smith. - Oxford 21992, S. 2, 4  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12744, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 111v–112v  |t Intimatio atque invectivae contra eum et responsiones  |r Petrus Luder  |i >Intimacio P. Lůder<. Petrus Lůder hodie hora tercia in habitacione sua inicium in comedias Terencii comici artifficiosissimi …  |v Wattenbach, Wilhelm. - Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg. - In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins 22 (1869), S. 122, Nr. 28 (2).  |v Bertalot, Ludwig. - Humanistische Vorlesungsankündigungen in Deutschland im 15. Jahrhundert. - In: Zeitschrift für Geschichte der Erziehung und des Unterrichts 5 (1915), S. 6, Nr. 11, Hs. erwähnt S. 2. Anschliessend Invektiven gegen Peter Luder: Egregium admodum vatem … Nudius tercius nescio … 112r Hui quorsum o Iuppiter aurora … 112v Petrus Luder: Nisi tempus sacrum observandum …  |s vgl. Wattenbach, S. 66; die gleichen Initien bei Maria Sophia Buhl, Die Handschriften der ehemaligen Hofbibliothek Stuttgart, Bd. 4,1, Wiesbaden 1972 (Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek, 2. Reihe), S. 93f. (HB X 24, 85v–86v, 87r), mit Verweis auf die Luzerner Hs. Vgl. auch oben, 78v–79v 
596 3 0 |g 112v–114r  |t Epistulae [5 Briefe]  |r Peter Luder  |i >Replicacio<. Quam tibi sit dampno sapere, mi N., inter puerulos mora non animadvertis … BERTALOT, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17142, 1447, 16158, 17596, 20694, Hs. stets erwähnt 
596 3 0 |g 114r–116v  |t Epistulae [9 Briefe]  |r Niklas von Wylen  |i Viro insigni utriusque iuris doctori domino N. amico honorando N. de Wila prothonotarius Esselingensis salutem plurimam dicit. Recepi, vir prestantissime, binas tuas litteras …  |v Wolkan. - Neue Briefe von und an Niklas von Wyle, S. 545f., 530f., 536–538, 532f., 531f., 534, 533, 544f., Nr. 27, 6, 14, 15, 8, 7, 10, 9, 24, z. T. nach dieser Hs. Franz Josef Worstbrock, Artikel Niklas von Wyle, in: Verfasserlexikon2, Bd. 6 (1987), Sp. 1016–1035 und Bd. 11 (2004), Sp. 1052 (Ergänzung der Signatur)  |v Franz Josef Worstbrock.: Niklas von Wyle, in: Deutsche Dichter der frühen Neuzeit (1450–1600). Ihr Leben und Werk, hrsg. v. Stephan Füssel, Berlin 1993, S. 35–50  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 19549 (Hs. erwähnt), 20043 (Hs. erwähnt), 7282, 1041, 14734, 8525 (Hs. erwähnt), 11594 (Hs. erwähnt), 6961, 9509 
596 3 0 |g 117r  |t Epistula  |r Leonardus Aretinus  |i >Epistola Leonhardi Arentini<. Postquam discessimus nihil omnino litterarum de quo summa capio admiracionem a te suscepi … – … et solidius prestare consilium potes. Vale  |v Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus. - Florenz, 1741, Bd. 2, S. 183 (X,13)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 16017, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 117r  |t Epistula  |i Quanta sit semperque fuerit, reverendissime pater, mea in beatissimum dominum nostrum observancia et devocio … – … ut nosti devotus sum tue paternitatis filius. Vale  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17597, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 117r–v  |t Epistula  |$ i Alia: Quas unas abs te litteras accepi, pater clementissime, incredibili mea cum voluptate perlegi … – … et christiane religioni perutilis inprimisque fructifera quis ignorat?  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17907, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 117v  |t Epistula  |r Leonardus Aretinus  |i Solent qui errati veniam petunt causam aliquam sui erroris probabilem allegare … – … quottidie errare perseverant. Vale  |v Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus, Bd. 2, S. 170f. (X,4)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22333, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 118r–v  |t Ars punctandi  |r Ps.-Franciscus Petrarca  |i Franciscus Petrarcha de modo punctandi. Quesisti, vir egregie, quid senciam de racione punctandi … – … ut in eternum vivere cum suis sanctis in gloria valeamus, preter quam plurimi positi sunt ab oratoribus sicut obelus et astericus … Notandum est punctus qui parenthesis denotatur, id est oracio inclusa ab incepta, sed nondum oracione completa, ut apud Virgilium: At regina dolis (quis fallere posset amantem) presensit. Et hec de ratione punctandi. NOVATI, S. 116–118, unter Benutzung der Hs. (Sigle L). Nach Frank BARON, Artikel Luder, Peter, in: Verfasserlexikon2, Bd. 5 (1985) , Sp. 958, stammt der Traktat, von Petrus Luder Petrarca zugeschrieben, von Jacobus Alpoleius de Urbisaglia. BERTALOT, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 16941, Hs. erwähnt. 
596 3 0 |g 118v  |t De incommodis senectutis  |r Innocentius III Papa  |i De contemptu mundi sive de miseria condicionis humanae, Buch 1, Kap. 11. Incomoda senectutis: Si quis ad senectutem pervenerit, statim corpus eius affligitur, caput concuttitur, languescit spiritus, fetet anhelitus, facies rugatur, statura curvatur … – … vituperat presens, laudat preteritum etc.  |s Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 217, Sp. 706. Darunter: Virgilius: Optima queque dies miseris mortalibus egris … – … rapit inclemencia mortis. Vergil, Georgica 3,66–68. Maximus et bene vivendi. M. Tulius: Cedunt et dies et menses et anni nec … – … sciri potest. Cicero, Cato maior de senectute, 69 
596 3 0 |g 119r  |t Gratiarum actio concilii Basiliensis  |i >Graciarum accio concilii Basiliensis<. Grandis admodum meos langor artus, viri graves, tristisque occupat meror … – … ac defero nullum umquam discrimen, vestra pro causa eciam moriendum fuerit evitaturus 
596 3 0 |g 119v–120v  |t Epistula pulchra de amore  |i >Epistola pulchra de amore<. Effeminatus ego penitus que constantis pectoris sunt hoc tempore non valeo peragere … – … ob hoc vestrum adventum expecto. Valete feliciter  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 5600, Hs. als einziger Textzeuge erwähnt 
596 3 0 |g 121r–124v  |t Triplicis problematis resolutio  |r Pius II Papa  |i Aderat nuper cesarea maiestas multorum baronum ac nobilum stipata catervis … – … quia non putant homines honorari ex ea atque negligunt illa sic etc. Finis  |v Aeneae Sylvii Piccolominei. - Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 594–599 (Epist. CIIII), Schluss fehlt  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 736, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 125r–126r  |t Epistula  |r Gabriel Teglacius  |i >Epistola cuiusdam iuvenis olim discipuli domini Iohannis Laniola oratoris ornatissimi Bononie legentis<. Gabriel Teglacius uti patri suo reverendo fratri Philippo salutem plurimam dicit. Compluribus iam diebus elapsis … – … Vale, me tuis denotissimis orationibus plurimum commendo. Ex Padua raptim  |s Vgl. Remigio Sabbadini (Hrsg.), Epistolario di Guarino Veronese, Bd. 3, Venezia 1919, S. 371, Hs. erwähnt  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2479, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 126v  |t Epistula  |i Salutem plurimam dicit. Quod ab eo tempore, vir dignissime, quo Erfordensi opido terga dedisti nihil mearum litterarum ad te dederim … – … pollicior me eam prompto animo diligenterque facturum. Vale et me ama 
596 3 0 |g 126v–127r  |t Epistula  |r Poggius Bracciolinus  |i Pogius Florentinus salutem plurimam dicit Bertho cancellario Senensi. Licet doctrina et sciencia prediti sua sponte commendati esse debeant apud doctos et prestantes ingenio viros … – … Scio te facile assecuturum quod cupimus, si animum intenderis, quod ut facias vehementer rogo acque ita ut amplius rogare non possum. Vale etc.  |v Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth, Florenz 1984, Bd. 2: Epistolarum familiarium libri, S. 363–365 (IX,10), gekürzt, statt von «Benedictus de Aretio» ist die Rede von einem Iohannes iurisconsultus  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 10731, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 127r–v  |t Epistula  |i Salutem plurimam dicit. Quod ad te virum humanissimum scribere distuli, causa fuit silencium tuum … – … sed vehementer exopto te longum felicemque valere 
596 3 0 |g 128r–150v  |t Epistulae  |r Piius II Papa  |i Magno et generoso militi domino Caspari Schlick domino Novi Castri cesario cancellario … Marianus Sozinus Senensis conterraneus meus … [128v] Eneas imperalisque secretarius salutem plurimam dicit Mariano Sozino utriusque iuris interpreti et concivi suo. Rem petis haud convenientem etati mee … [129v] Urbem Senem unde tibi et mihi origo est … – … quod longe plus aloes habet inquam mellis. Vale ex Wienna 5° Nonas Iulias m° cccc° x l iii. Explicit epistola Enee Silvii de Lucrecia Senensi que in amorem curiali incensa post recessum suum de urbe Sena merore ducta  |v Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 393–395, 353–393, Nr. 153, 152  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11629, 20001, 23644 
596 3 0 |g 150v  |t Epitaphium parentum Pii papae  |r Pius II Papa  |i Silvius hic iaceo coniunx Victoria mecum, Filius hoc clausit marmore papa Pius  |v Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina, ed. Adrianus van Heck. - Città del Vaticano, 1994, S. 174, Nr. 106  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 5954, Hs. erwähnt 
596 3 0 |g 151r  |t Epistula  |r Leonardus Aretinus  |i Leonardus Aretinus Collucio Salutato plurimam salutem dicit. Etsi sciam que tu nuper de me ad pontificem maximum scripsisti ea omnino vera non esse fatebor … – … ut si multa iam sopita et oblivioni tradita refricarentur. Vale feliciter  |v Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus. - Florenz, 1741, Bd. 1, S. 4–6 (I,3), gekürzt  |v Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 6656 
596 3 1 |g 151v–153v  |t leer 
596 3 0 |g 155r–167v  |t De curialium miseriis  |r Pius II Papa  |i >Incipit tractatus Enee Silvii poete de miseria curialium<. [E]neas Silvius poeta salutem plurimam dicit domino Johanni de Aich perspicaci et claro viro iurisconsulto. Stultos esse qui regibus serviunt … – … optimam vitam hoc est felicitatem inveniri dixit. [Bricht ab] [Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 453–455, gekürzt]. [156r] >Incipit epistula Enee Silvii de miseria curialium<. Eneas Silvius poeta salutem plurimam dicit domino Johanni de Aich perspicaci et claro iurisconsulto. Stultos esse qui regum atriis immorantur … – … in quibus et vobis et deo potestis servire propria cum libertate  |s Entspricht nur vage Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 453–487, Nr. 166  |v Worstbrock, Franz Josef. - Artikel Piccolomini, Aeneas Silvius, in: Verfasserlexikon2, Bd. 7 (1989), Sp. 643f.  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22528, Hs. erwähnt. Darunter: Curia curarum genitrix nutrixque malorum … – … Heus o curialis qui manducas panem doloris 
596 3 0 |g 168r–171v  |t Oratio ‘Constantinopolitana clades’  |r Pius II Papa  |i >Oracio Enee Senensis episcopi, poete, legati cesaris, deinde anno domini 1457 in cardinalem creati, demum post obitum pape Calixti iii in papam electi anno 1458, Pius nomine vocati, habita in Franckfurdensi conventu die xv Octobris anno etc. m° cccc l iiiito<. Constantinopolitana clades … – … Quid ergo moramini? Quid statis? An non est hic maximus fructus, maxima utilitas nostra? Si prelium adversus inimicos crucis committentes nos accepti beneficii memores esse ostenditis, deo nostro placetis, animas vestras lucrificatis et habituri cum angelis, triumphaturi cum sanctis martiribus regnaturi, cum Christo celum acquiritis  |s Der Schluss der Rede fehlt  |v Helmrath. - Deutsche Reichstagsakten, S. 494–534 (Sigle L)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2586 
596 3 1 |g 172r  |t leer 
596 3 0 |g 172v  |t Epistula (Cupidinis dei amoris ad Karolum descriptio) [Nachtrag]  |r Pius II Papa  |i Ad Robertum Gaguinum. Penitet olim composuisse tractatum de duobus se amantibus. Tractatum de amore olim sensu pariterque etate iuvenes … – … de ornatu aliorum detur iudicium  |v Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 869f. (Epist. CCCXCV, Anfang)  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 23266 
596 3 0 |g 172v–173v  |t In effigiem amoris [Nachtrag]  |r Pius II Papa  |i [V]idimus effigiem lascivi nuper amoris … – … dum mea metra leges  |v Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia, Basel 1571 (VD 16 P 3094), S. 870f. (Epist. CCCXCV, Fortsetzung)  |v Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina, ed. Adrianus van Heck. - Città del Vaticano, 1994, S. 188f., Nr. 117  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 6647 
596 3 0 |g 173v–174r  |t Epistula [Nachtrag]  |r Pius II Papa  |i [N]on insule [sic] igitur ut est apud Lactancium quidam poeta triumphum Cupidinis describens … Prudentius: Ha Venus ad nutum trahis omnia numina celi … – … sub fratris lampade Phebem ... [ Bricht am Seitenende ab]  |v Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 871 (Epist. CCCXCV, Fortsetzung, Schluss fehlt) 
596 3 1 |g 174v–175v  |t leer 
596 3 0 |g 176r–177v  |t Aeneidos liber sextus  |r P. Vergilius Maro  |i [Verse 125–148 und 264–316, bis Vers 284 mit Glossen] Incipiunt versus Publii Virgilii ex sexto Eneidum Maronis. Cum sic orsa loqui vates sate sanguine divum … [176v] Dii quibus imperium animarum umbreque silentes … – … summotos arcet arena 
596 3 0 |g 178r–188v  |t Jesuida sive De passione domini [Mit Glossen]  |r Hieronymus de Vallibus  |i Iesuida Ieronimi de Vallibus Paduani ad reverendissimum in Christo patri dominum dominum Petrum Donato regie urbis Padue presulem dignissimum dominum suum colendissimum. Maxime celicolum supera qui celsus in aula … – … frontem quoque ad oscula flexi. Finit feliciter  |v Iesuida Hieronymi Paduani. - Leipzig, 1505 (VD 16 H 3595), A1v–C3v (bis Vers 8 … ille reatus), C4r (ab Vers 4: Talibus …) – C4v (bis Vers 5: Imperiumque ingens), C3v (ab Vers 9: Dulcis amica …) – C4r (bis Vers 3)  |v Walther, Carmina 10806  |v Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 3251  |s Darunter ein rasierter Schreibervers oder Besitzeintrag 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Walther, Carmina Nr. 10806  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 16148  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 19685  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 25526 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 32243 
690 |2 han-A5 
700 1 |a Schneller, Joseph  |d 1801-1879  |4 fmo  |0 (DE-588)1076597130 
700 1 |a Guarinus  |c Veronensis  |d 1374-1460  |0 (DE-588)11869877X  |4 aut 
700 1 |a Plutarchus  |d 45-120  |0 (DE-588)118595237  |4 aut 
700 1 |a Panormita, Antonius  |d 1394-1471  |0 (DE-588)11884816X  |4 aut 
700 1 |a Landriani, Gerardo  |0 (DE-588)12341153X  |4 aut 
700 1 |a Poggio Bracciolini, Gian Francesco  |d 1380-1459  |0 (DE-588)118741292  |4 aut 
700 1 |a Pius  |b II.  |c Papst  |d 1405-1464  |0 (DE-588)118594702  |4 aut 
700 1 |a Wyle, Niklas <<von>>  |d 1410-1478  |0 (DE-588)118635735  |4 aut 
700 1 |a Bruni, Leonardo  |d 1370-1444  |0 (DE-588)118516132  |4 aut 
700 1 |a Vergilius Maro, Publius  |d v70-v19  |0 (DE-588)118626574  |4 aut 
700 1 |a Vallibus, Hieronymus <<de>>  |d -1458  |0 (DE-588)100355048  |4 aut 
700 1 |a Motz, Jacobus  |d ca. um 1435/51  |0 (DE-588)102829306  |4 aut 
700 1 |a Peter  |c Luder  |d 1415-1472  |0 (DE-588)119543044  |4 aut 
700 1 |a Petrus  |c de Andlo  |d 1420-1480  |0 (DE-588)100957730  |4 aut 
700 1 |a Gasparino  |c Barzizza  |d 1360-1431  |0 (DE-588)100942091  |4 aut 
700 1 |a Bernard  |c Clairvaux, Abt, Heiliger  |d 1090-1153  |0 (DE-588)118509810  |4 aut 
700 1 |a Hildebertus  |c Lavardinensis  |d 1056-1133  |0 (DE-588)118704710  |4 aut 
700 1 |a Cicero, Marcus Tullius  |d v106-v43  |0 (DE-588)118520814  |4 aut 
700 1 |a Aegidius de Luxemburg  |d -1475  |0 (DE-588)1317956613  |4 aut 
700 1 |a Meisterlin, Sigismundus  |d 1435-1497  |0 (DE-588)100308309  |4 aut 
700 1 |a Petrarca, Francesco  |d 1304-1374  |0 (DE-588)118593234  |4 aut 
700 1 |a Innozenz  |b III.  |c Papst  |d 1160-1216  |0 (DE-588)118555642  |4 aut 
700 1 |a Teclacius, Gabriel  |4 aut 
700 1 |a Vallibus, Hieronymus <<de>>  |d -1458  |0 (DE-588)100355048  |4 aut 
710 2 |a Bürgerbibliothek Luzern  |0 (DE-588)1085897117  |4 own 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRB  |9 (41SLSP_RZS)9914249463605505 
900 |a HANunikat 
900 |f HANcollect_this handschrift 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC0 zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRB  |p 12  |j Ms.320.fol.  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249463605505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249463605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249463605505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, Ms.320.fol.
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Gasparinus Barzizius; Guarinus Veronensis; Antonius Beccadellus Panormita; Poggius Bracciolinus; Pius II Papa; Petrus de Andlo; Petrus Luder; Jacobus Motz; Niklas von Wyle; Leonardus Aretinus; P. Vergilius Maro; Hieronymus de Vallibus
Entstehungsangaben:
um 1464-1470
Entstehungszeit (normiert):
1400 - 1499
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (190 Blätter): mit Buchschmuck/Illustration; 29,5 x 21–21,5 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [Ar]. Schenkungsvermerk (siehe Besitzer)
  • [Av]. leer
  • [Ir]. Begleitschreiben anlässlich der Schenkung. Codex Saeculi XV. Diese Handschrift zählt 188 Blätter in folio, und wurde durchweg im 15. Jahrhundert angefertiget. Deren Inhalt (vide Beilage) ist höchst interessant … Die Bürgerbibliothek der Stadt Lucern darf mit gutem Fuog genannte Handschrift in ihren Scriniis einreihen; – denn sie ist ein Unicum. Lucern, d. 3. Juni 1872. Jos. Schneller, Archivar
  • [Iv]. leer
  • [IIr–v]. Inhaltsangabe, von der Hand Josef Schnellers. Index dieses Codicis Saeculi XV. 1. Epistolae Guarini Veronensis. fol. 1 … – … 27. Jesuida Jeronimi de vallibus Paduani ad Petrum Donato regie urbis Padue presulem. 178
  • [1r–7v]. Epistulae familiares [18 Briefe]. Gasparinus Barzizius. >Epistola Guarini Veronensis<. Tercio die postquam tristis a te et a Daniele nostro discessi …. Gasparini Barzizii Bergomatis et Guiniforti filii Opera. - ed. Furiettus, Joseph Alexander. - Rom, 1723, Bd. 1, S. 176, 134f., 176f., 179, 96–98, 135f., 146, 145, 183f., 213f., 144, 138, 95 (Schluss: … qualiter huic periculo obviari possit, quoniam uti nosti periculosam res est hec. Vale), 147, 172–175, 136f., 139, 175f.. Sabbadini, Remigio. - Lettere e Orazioni edite e inedite di Gasparino Barzizza. - In: Archivio storico lombardo 13 (1886), S. 370f., 375f., 566–568, 571, 573–575, 577, 580, 582f., Nr. 187, 59, 117, 56, 167, 89, 145, 18, 118, 87, 20, 80, 130, 176, 122, 61, 29, 78. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 23177, 8372, 15846, 7946, 20359, 13010/18, 1336, 3323, 15923, 12710, 3831, 12149, 17513, 21442, 16154, 9781, 4378, 11655/53. zur Zuschreibung vgl. Sabbadini, Epistolario di Guarino Veronese$. - Venedig, 1916, Bd. 2, S. 699
  • [7v–8r]. Epistulae [3 Briefe]. Guarinus Veronensis. >Mafeus Vegius Guarino Veronensi<. Mafeus Vegius Guarino Veronensi salutis. Littere tue fuerunt iocunde …. Sabbadini, Remigio (Hrsg.). - Epistolario di Guarino Veronese. - Venedig, 1916, Bd. 2, S. 206, 207, 331, unter Benutzung der Hs. (Sigle Luc.). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 10849, 2756, 5580
  • [8r–20r]. Epistulae Gallicae [43 Briefe]. Antonius Beccadellus Panormita. >Panormita Antonio Beccarie<. A Cambio Zambecario viro officiosissimo certior factus sum …. Antonii Panormitae Epistolae. - In: Janus Gruterus, Lampas sive fax artium liberalium, hoc est Thesaurus criticus, Bd. 3, Lucca (Palermo) 1747, Anhang, S. 111f. (II, 28), 63 (I, 25); Resta, Nr. 87, 152. 8v >Panormita<. Amici carissimi. Sincerus amor quem erga vos gero … Resta, Nr. 644. 9r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 111 (XLIII); Resta, Nr. 414. Antonii Panormitae Epistolae, S. 80f. (I, 45), 97f. (II, 14); Resta, Nr. 164, 405. 9v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 122f. (LXI); Resta, Nr. 353. Antonii Panormitae Epistolae, S. 90f. (II, 4), 7; Resta, Nr. 452, 82. 10r >Antonius Cremona salutem plurimam dicit Antonio Panormite<. Potasti me nuper cum apud te agerem, poeta suavissime, vino quodam albo … vgl. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, Hs. erwähnt S. 160; Resta, Nr. 220. 10v Antonii Panormitae Epistolae, S. 48f. (I, 15), 57f. (I, 20), 93 (II, 7); Resta, Nr. 138, 192, 456. 11r >Antonius Cremona Caucino dulcissimo salutem dicit plurimam<. Antonius Cremona Caucino dulcissimo salutem plurimam dicit. Dum puto ac gaudeo in dies ad te ire … vgl. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, Hs. erwähnt S. 160; Resta, S. 44, 51, 52, 56 und 58. 11v Antonii Panormitae Epistolae, S. 93f. (II, 8); Resta, Nr. 480. Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 84f. (XXVI); Resta, Nr. 133. 12r >Antonius Panormita Nicolao questori viro amplissimo salutem plurimam dicit<. Antonius Panormita Nicolao questori viro amplissimo salutem plurimam dicit. Nisi putarem hoc permaxime fore ex negociis … Resta, Nr. 397. 12v Antonii Panormitae Epistolae, S. 143f. (III, 17); Resta, Nr. 595. 13r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 105 (XLV); Resta, Nr. 616. 13v Antonii Panormitae Epistolae, S. 150 (III, 22), 146 (III, 20), 77f. (I, 42); Resta, Nr. 629, 627, 137. 14r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 76 (XIV); Resta, Nr. 454. 14v Antonii Panormitae Epistolae, S. 94 (II, 9); Resta, Nr. 444. 14v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 85f. (XXVIII), 81f. (XXII), 83 (XXIV, gekürzt); Resta, Nr. 150, 129, 132. 15r Antonii Panormitae Epistolae, S. 64 (I, 26); Resta, Nr. 143. 15v Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 82f. (XXIII); Resta, Nr. 142. Antonii Panormitae Epistolae, S. 78f. (I, 44); Resta, Nr. 151. 16r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 60f. (IV, die zweite Hälfte des Briefes zudem bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 135f.), 112; Resta, Nr. 481, 408. 16v Antonii Panormitae Epistolae, S. 55f. (I, 19); Resta, Nr. 177. 17r Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 92; Resta, Nr. 199. Antonii Panormitae Epistolae, S. 67f. (I, 29), Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 88f. (XXXII), unter Benutzung der Hs.; Resta, Nr. 147. 17v >Panormita<. Tulliolum id est animulam … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136; Resta, Nr. 196. >Cremona<. Cum tu per hoc tempus … 18r >Cremona<. Litteras hodie tuo iussu … Luciano Barozzi, Remigio Sabbadini, Studi sul Panormita e sul Valla, Florenz 1891, S. 42 (nur 1. Hälfte), 42f.; Resta, S. 44, 48, 51, 56 und 58, Nr. 215. 18v >Cremona salutem<. Cum essem proxime Mediolano discessurus … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 90; Resta, Nr. 203. >Cremona<. Si istic tu vales bene est, nos hic non sine noneleto tuo pulcre valemus … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 90f. 19v >Cremona salutem<. Renunciatum est mihi … Ex litteris ad me tuis … vgl. Resta, S. 48, 51, 56 und 58. 20r >Panormita Cremone<. Mitto tibi oraciunculam … Antonii Panormitae Epistolae, S. 75 (I, 39); Resta, Nr. 154. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 3, 7503, 22222, 19680, 15966, 3183, 4340, 5771, 9251, 16162, 5840, 22833, 9278, 5435, 23611, 5398, 13108, 5451, 15929, 23603, 22758, 5836, 7597, 1066, 9275, 4321, 4959, 6865, 6838, 9276, 24501 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 135f.), 10941, 19079, 1124, 7864, 23522 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 4133 (Hs. erwähnt), 10967, 3161, 5000, 20026, 6886, 12184.
  • [20r–21r]. Oratio habita ad concilium Basiliense. 14. März 1432. Gerardus Landrianus. >Oraciuncula<. Tandem hodie, patres insignes, et iteracionis et profeccionis mee ad vos ex inspeccione huius sanctissimi ordinis et tantorum patrum conventu … – … Nam pondus hoc nimium humeris meis onerosum est et michi insupportabile quidem. Avetote. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22977 (Hs. nicht erwähnt)
  • [21r–23v]. Epistulae Gallicae [9 Briefe]. Antonius Beccadellus Panormita. >Cremona<. Litteras tandem a te hodie accepi simul et oracionem … Sabbadini, Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 7f.; Resta, Nr. 216. 21v >Cremona<. Cum essem nuper hoc loci admodum ociosus … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137. 22r >Cremona<. Nisi tibi cognita … vgl. Resta, S. 44, 48, 51, 56 und 58. 22v Antonii Panormitae Epistolae, in: Janus Gruterus, Lampas sive fax artium liberalium, hoc est Thesaurus criticus, Bd. 3, Lucca (Palermo) 1747, Anhang, S. 129f. (III, 3); Resta, Nr. 588. 22v >Panormita Picinino<. Pluribus ad te litteris … >Panormita Cremone<. Non est quod me … 23r >Responsio Cremone ad Panormitam<. Reddite mihi sunt … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136, der Antwortbrief des Cremona auch in: Sabbadini. - Ottanta lettere inedite del Panormita, S. 92; Resta, Nr. 464, 155, 223. Antonii Panormitae Epistolae, S. 303f. (IV, 24); Resta, Nr. 541. 23v >Cremona A. Panormite<. Hesterno vesperi … Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137; Resta, Nr. 212. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11016, 3156 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 137), 13138, 867, 15731 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 13468 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136), 19728 (mit Hinweis auf Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 136f.), 20530 (Hs. erwähnt), 8687 (Hs. erwähnt).
  • [23v–24v]. Epistula. Poggius Bracciolinus. >De rustica Pogii epistola<. Pogius salutem plurimam dicit Cosme de Medicis ordinatissimo atque optimo viro. Si unquam mihi antea rei rustice cura et vita et exercicio dedica iocunda visa est ac suavis … – … que est maxima omnium et honesta voluptas ac pre ceteris appetenda. Vale, Florencie. Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth. - Florenz, 1984, Bd. 2: Epistolarum familiarium libri, S. 408–411 (X,9). Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22065, Hs. erwähnt.
  • [24v]. Epitaphium Leonardi Aretini. Pius II Papa. >Leonardi Aretini epitaphium ab Enea Silvio Senensi poeta editum<. Hic Leonarde iaces Aretine gloria gentis … – … quam tibi vita fuit. Vale. Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina. - ed. Van Heck, Adrianus. - Città del Vaticano 1994, S. 140f., Nr. LXX (94). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 2229, Hs. erwähnt
  • [25r–35r]. De liberis educandis ex Plutarcho. Plutarchus. Guarinus Veronensis. >Guarinus Veronensis Angelo Corbinello civi Florentino salutem dicit plurimam<. Maiores nostros, Angele mi suavissime, non admirari … 25v >Explicit prohemium, incipit De liberis educandis ex Plutarco<. Quidnam est … – … per multa insuper diligencia indigebit ac humano effici posse constat ingenio. Laus altissimo optimo maximo. Plutarchi Chaeronei Opuscula quaedam. - Mainz: Johannes Schoeffer, 1522 (VD 16 P 3734), S. 285–319. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11555, 18514, Hs. erwähnt
  • [35r–36v]. Epistula de cura rei familiaris. Ps.-Bernardus Claraevallensis. >Gracioso et felici militi Raimondo Castri Ambrosii Bernhardus quasi in sompnum ductus salutem dicit plurimam<. [D]oceri petistis a nobis de cura et modo rei familiaris utilius gubernande … – … Quibus habitis bibet cum eo doloris calicem quem aptavit. Ad que merita damnabilis sue senectutis perducat omnia per infinita secula seculorum, Amen. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 182, Sp. 647–651
  • [36v–37r]. Antwortbrief der Stadt Florenz an Kaiser Friedrich III. betreffend den Reichstag zu Nürnberg und das einzuberufende Konzil. 28. August 1443. >Deo gracias, Alleluia. In festivitatibus pasce anno lxvi<. Serenissimo ac gloriosissimo principi et clementissimo domino domino Friderico dei gracia Romanorum regi semper augusto … Serenissime ac gloriosissime princeps pater et domine noster singularissime, post humilem recommendacionem accepimus litteras imperatorie sublimitatis, in quibus sapientissima verborum serie et maxima racionum gravitate significatur propositum atque intencio maiestatis vestre circa extirpacionem divisionis et scismatis … – … Datum Florencie die xxviii Augusti M cccc xliii. Serenissime [maiestatis] vestre devotissimi servitores priores arcium et vexillifer iusticie populi et comitis Florencie
  • [37r]. De exilio suo liber. Hildebertus Cenomanensis. [Auszug, 12 Verse] Hilbertus de exilio suo. Nuper eram locuples multisque beatus amicis, Heu mihi nulla fides nulla est constancia rebus, Res ipse quid sit mobilitate docent … – … Mutavit vultus nubila fata suos. Patrologiae cursus completus, Series graeca / Jacques Migne (Ed.). - 161 Bde. - Paris 1857-1866, Bd. 171, Sp. 1418
  • [37v–41r]. Pro M. Marcello oratio. M. Tullius Cicero. Diuturni silencii, patres conscripti, quo eram hiis temporibus usus non timore aliquo … – … magnus hoc tuo facto cumulus accesserit. >Finis pro M. Marcello<
  • [41v–61v]. Facetiae. Poggius Bracciolinus. Sigismundus quoque imperator cuidam coram eo querenti Constancie libertatem in concilio … – … ut nequeam verbum proferre. [Poggii Florentini oratoris et philosophi Opera, Basel 1538 (VD 16 P 3858), S. 429–449 (POGGIO Bracciolini, Facezie, Milano 1983, Nr. XXVIII–XXXV, XXXVII–LI, LIII–LXI, LXIII–LXVIII, LXX, LXXIV–LXXX, LXXXII–XCV, XCIX–CIII, CV, CVIII)]. [52r] Cum aliquando simul nostrum quamplures cenaremus ac sermo de faceciis inter cenandum se obtulisset, retulit quidam militem quendam virgine cum quadam de familia principis cuiusdam matrimonium contraxisse … [52v] Cum nuper sermo de faceciis promptitudinem virginis cuiusdam e numero curialium … Opidum Bononiensium … – … [P]asquinus Senensis vir dicax ac iocosus … facete iactanciam hominis castigavit. Et sic est finis. Poggii Opera. - Basel, 1538, S. 450–452, 454–469, 468f., 468 (Poggio Bracciolini, Facezie, Milano 1983, Nr. CX, CXV, CXVII, CXXIV–CXLI, CXLIII, CXLV–CXLVII, CXLIX–CLIV, CLVI–CLXVI, CLXIX–CLXXI, CLXXIII, CLXXV–CLXXVII, CLXXX, CLXXIX, CLXXVIII). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12448
  • [61v–62r]. Ex vita Socratis. Socrates plurimum admirabatur eos qui lapide signa sculperent, summopere niterentur ut lapis homini quam similius evadat … [62r] Cum sibi dixisset Hescines pauper sum … Dicenti cuidam nonne tibi iste meledicit … [X]antippe quem meum [sic] prius convicia et maledicta iaculata esset … – … filios gignit. Vgl. Diogenes Laertius. - De clarorum philosophorum vitis, dogmatibus et apophtegmatibus libri decem, rec. Carel Gabriel Cobet, Paris 1850, S. 41f. (Vitae philosophorum 2,33–37). Interrogatus ab Alcibiade quonam maxime pacto invidiam fugeret, vive, inquit, ut Thersites. Vgl. Francecso Petrarca, Opera omnia, Basel 1554, Bd. 1, S. 160 (De remediis utriusque fortunae 2,35). Fini
  • [62r]. Epitaphium Johannis de Rechberg [13 Hexameter]. Epitaphium Johannis de Rechberg. Iohannes ego sum hinc usque sydera notus (vgl. Vergil, Eclogae 5,31), Ex genoloya Rechberg Hanns humili natus, Ingenio pollens eram quo iustior alter …. Zu Hans von Rechberg HLS, Bd. 10, S. 139
  • [62v]. Versus italienischen Ursprungs, Anna von Randeck gewidmet. Petrus Luder. Petrus Luder pro sorore Anna de Randeg … Grata damus genitor fratresque sororque sodales … – … solus mihi sufficis unus. iiii Nonas Mayas 1467, die lune 4ta Madii. Wattenbach, Wilhelm. - Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg$. - In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins 22 (1869), S. 126, Nr. 32 (mit falschem Datum). Baron, Frank. - The Beginnings of German Humanism: The life and works of the wandering humanist Peter Luder. - Berkeley, California 1966, S. 149f., Verweis auf die Hs. S. 202, Anm. 84, über Sabbadini (im Zusammenhang mit dem falschen Datum bei Wattenbach). Zur Frage der Autorschaft siehe Ludwig Bertalot, Humanistisches in der Anthologia Latina. - In: Rheinisches Museum für Philologie, NF 66 (1911), S. 62. Frank Baron, Artikel Luder, Peter, in: Verfasserlexikon2, Bd. 5 (1985), Sp. 954–959; Frank Baron. - Peter Luder. - In: Deutsche Dichter der frühen Neuzeit (1450–1600). Ihr Leben und Werk, hrsg. v. Stephan Füssel, Berlin 1993, S. 83–95. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 1994, Hs. erwähnt.
  • [63r–78r]. Epistulae [19 Briefe]. Pius II Papa. Doctissimo viro domino Enee Silvio de Senis amico carissimo salutem dicit … Amantissime Enea. Gaudeo te esse apud serenissimum dominum regem in loco honorabili …. Wolkan, Rudolf hrsg. - Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. - 3 Abteilungen in 4 Bänden. – Wien, 1909–1918, Abt. 1, Bd. 1, S. 127, 177–179, 173–175, 112–116, 163–165, 150f., 149f., 175–177, 179f., 161, 182–187, 192, 188–191, Nr. 45, 73, 71, 37, 38, 63, 53 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 138f.), 52, 72, 74, 61, 76, 79, 78; Abt. 2, S. 3f., Nr. 1; Abt. 1, Bd. 1, S. 582–584, 526–528, Nr. 195 (Initium: Nuncius mi meique amantissimus retulit …), 179 (Auszug: Virtutum laudes et preconia quisque prudens dietim magis ac magis exaggerare debet. Nuper cum in conspectu regie maiestatis … – … ex numero hominum repellendus); Abt. 2, S. 67–71, 41f., Nr. 22, 10. Bartalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 7940, 13308, 13671, 20125, 5758, 21664, 12937, 18916, 11172, 21248, 19637, 20063, 17994, 10309, 22568, 20152, 17433, 854 und 390
  • [78v–79v]. Responsio contra masticem ignotum. Petrus Luder. Pronunciacio P. Lůder. Siste gradum precor quicumque hac tendis studiose viator … – … rumpantur ut ylia Codro. Vgl. Maria Sophia Buhl, Die Handschriften der ehemaligen Hofbibliothek Stuttgart, Bd. 4,1, Wiesbaden 1972 (Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek, 2. Reihe), S. 93 (HB X 24, 86v–87r)
  • [79v–80r]. Epistula. Aegidius de Luxemburg. Egidius de Luctemburg decretorum doctor salutem plurimam dicit insigni viro N. etc. Cogitanti mihi iam crebro, vir insignis, quoniam modo aliquid mearum ad te dare possem litterarum … – … Ex urbe mea manu veloci calamo 14a Kalendas Februarias 1461. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2309, Hs. erwähnt. Zu Aegidius von Luxemburg, 1464–1465 Offizial in Münster, siehe German Sacra. - NF 37,4, Berlin / New York 2004, S. 105f
  • [80r]. Epistula. Pius II Papa. Iohanni Aurispe Siculo Eneas Silvius salutem plurimam dicit. Nescio quid cause est, Iohannes mi dilectissime, quo nequeam … – … Vale et magistro Hugoni et notis suis me commendatum facito. Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 2f., Nr. 2 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 139). Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12758.
  • [80v–82r]. Epistula. Poggius Bracciolinus. Pogius salutem dicit plurimam Nicolao suo. Si vales bene est, ego quoque valeo. Per quendam conterraneum meum scripsi ad te ex Constancia x Kalendas Marcii … – … Verbis meis N. et N. salutato simul et N. saluere dicito et sibillo ericte [sic]. Ex Balneis xiii Kalendas Iunii. Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth. - Florenz, 1984, Bd. 1: Lettere a Niccolò Niccoli, S. 128–135 (46). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 15303
  • [82v–83r]. Epistula. Salutem plurimam. Moleste graviterque nimis tuli animo nullas vos in tanti temporis cursu ad me dedisse litteras … – … quod nullas aduc dignatur porrigere litteras. Valete, deum amate periter et timete. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12205, Hs. erwähnt.
  • [83r–84r]. Epistula. Sigismundus Meisterlin. Peritissimo ac illustrissimo Augustensium pretori domino Sigismundo Augustensium pretori domino Sigismundo Gossembrot frater Sigismundus Müsterlin suus devotus alumnus … Memor hospicii et sponsionis mee tue humanitati mitto … – … venantis dentibus. Cura ut valeas me quoque (ut assoles) ama. Ex Padua Veneciarum urbe sacraque monastice vite clausula case sancte Justine a die N. anni M cccc lxi.. Joachimsohn, Paul. - Die humanistische Geschichtschreibung in Deutschland. Heft I. Die Anfänge. Sigismund Meisterlin. - Bonn 1895, S. 263–265. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11858, Hs. erwähnt
  • [84r–v]. Epistula. Pius II Papa. Eneas Silvius episcopus Tergestinensis consultissimo viro domino Gregorio Heimburgensi salutem plurimam dicit. Cicero cum aduc iuvenis aput Grecos mirificam oracionem habuisset … – … Ex Nova civitate pridie Kalendas [Februarii] 1449. Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 2, S. 79–81, Nr. 25. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2180, Hs. erwähnt
  • [85r]. Sententiae. De religione et supersticione A[liqua?]: Tulius de natura deorum, libro x: Sanctitas est sanctio [sic] colendorum deorum. Idem rethorice artis veteris libro ii capitulo xix: Religio est virtus que superiorum cuiusdam nature, quam divinam vocant, curam cerimoniamque affertur … De munere divino: Augustinus in epig[ramm]a[te] Prosperi [i. e. Aquitani], capitulo xxvii: Nemo enim tam eruditus, nemo tam doctus, qui superna illustracione non egeat. Cassiodorus epistolarum libro ix, capitulo xxiii: Deo auctore omnia prosperantur …. Weitere Exzerpte aus Seneca, Laktanz, dem Buch Iob sowie Walter von Châtillon
  • [85v]. leer
  • [86r–92v]. Epistulae. Pius II Papa. Illustrissimo principi ex sangwine cesarum sato domino Sigismundo … Eneas Silvius poeta regalisque secretarius salutem plurimam dicit. In cesaris curiam quam primum migravi … 91r Eneas Silvius poeta Ypolito salutem plurimam dicit. Querebaris mihi nocte preterita …. Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 222–236, Nr. 99; Abt. 2, S. 33–39, Nr. 7. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 9393 und 17988
  • [93r–94v]. Orationes duae. Jacobus Motz. Coram serenissimo Alfonso rege Portugalie anno 1451 proposicio hec facta est in civitate Ulixbonensi. Incumberet mihi hodie, serenissime rex … – … [93v] manifestius instrueris. Eodem tempore ad imperatricem tunc futuram oracio facta in presencia regis et sui parlamenti. Sermo meus, rex serenissime … – … vobisque senibus supervivant. Repleamini eciam … fruaminique pace eterna ut tandem coronari mereamini gloria sempiterna. In nomine … Amen. Rerum Germanicarum scriptores varii […]. Tomus secundus, ex bibliotheca Marquardi Freheri primum editus, nunc denuo recognitus curante Burcardo Gotthelffio Struvio. - Strassburg 1717, S. 31–34. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 9593 und 21271, Hs. bei beiden erwähnt
  • [94v–109r]. Epistulae [41 Briefe]. Pius II Papa. Hanc epistolam amatoriam sequentem misit Eneas Silvius duci Sigismundo Austrie. Hanibal dux Numidie salutem plurimam dicit …. Wolkan, Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 245, 3f., 172f., Nr. 104 (der Anfang des Briefs folgt auf 109r), 3 (dazu die Kollation der Hs. bei Sabbadini, Un importante codice umanistico, S. 139), 70; Abt. 1, Bd. 2, S. 188–190, Nr. CXVIII; Abt. 1, Bd. 1, S. 238f., 237, 152, 278–283, 289f., 285–288, 212, 187f., 171f., 296f., 265, 283–285, 288f., 219f., 295f., 295, 291f., 305–307, 339–341, 155f., Nr. 101 (Schluss fehlt), 100, 54 (Schluss fehlt), 117, 121, 119, 93 (nur der Anfang), 77 (Schluss fehlt), 69, 127, 111 (gekürzt), 118, 120 (ohne Datum), 97, 126, 125, 122, 134 (bis … iamdiu vetera sunt.), 150 (bis … nunc ilii servientes etc. etc.), 57; Abt. 1, Bd. 2, S. 68–74, Nr. XXXVII (gekürzt); Abt. 1, Bd. 1, S. 196–198, 205f., 208f., 218f., 148f., 117f., 147f., 168f., 144–146, 153f., 522f., 558–561, 561f., 582–584, 548f., 245, Nr. 82 (gekürzt), 88 (Schluss fehlt), 92 (nur der Anfang), 96 (gekürzt), 51 (Schluss fehlt), 40 (bis … sed quasi iam illam nactus sum etc. Vale.), 50 (Schluss fehlt), 66 (Schluss fehlt), 48 (Schluss fehlt), 55, 176 (Schluss fehlt), 190 (Schluss fehlt), 191, 195, 189 (bis … id sibi utile iudicent, etc. etc.), 104 (bis … virtutem Veneris. Vale. Fortsetzung auf 94v–95r, siehe oben). 109r vor dem letzten Brief: Sic teneas amicum ut eum posse fieri inimicum putes, unn da richt dich nach, ne experieris nec pacieris dampnum. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 5603, 17925, 11957, 14394, 1525, 1051, 19978, 1019, 22872, 11422, 19531, 14784, 12196, 5347, 9461, 24144, 391, 2373, 11791, 20531, 14646, 5894, 24013, 13618, 20847, 14713, 11331, 5921, 933, 23014, 5530, 23312, 1324, 5834, 6910, 18001, 7513, 23055, 20151, 21882, 5603
  • [109v–110v]. Oratio. Petrus de Andlo. Arenga sive oracio facta in exordio disputacionis publice per me Petrum de Andlo in decretis licenciatum Basilee celebrate anno m cccc lmo in profesto beati Laurencii martiris. Si umquam, celeberrimi patres, in conspectu clarissimorum virorum cathedram cuiusquam preeminencie timidus conscendi … – … pro sua summa modestia modo proponat. Hürbin, Joseph. - Die Gründung der Universität Basel 1460. - Luzern 1892, S. 11–13 (Beilage 1), nach dieser Hs. als dem nach der Zerstörung der Hs. C II 19 der Strassburger Universitätsbibliothek 1870 einzigen verbliebenen Textträger, diplomatische Transkription (nicht ganz fehlerfrei). Hürbin, Joseph. - Peter von Andlau, der Verfasser des ersten deutschen Reichsstaatsrechts. Ein Beitrag zur Geschichte des Humanismus am Oberrhein im XV. Jahrhundert. - Strassburg 1897, S. 261–263 (Beilage VI). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22056, Hs. erwähnt. Polak, Emil Joseph. - Medieval and Renaissance Letter Treatises and Form Letters. - Leiden; New York; Köln 1994, S. 235
  • [111r]. De gestis concilii Basiliensis. Pius II Papa. >Epistola Enee Silvii in constituto die Nürebergensi<. Nescio que mea calamitas est quibusve urgeor fatis … – … ac Basiliensis gesta concilii institutoque referamus. Aeneas Sylvius Piccolominus (Pius II), De gestis concilii Basiliensis Commentariorum libri II, ed. and transl. by Denys Hay and Wilfrid Kirk Smith. - Oxford 21992, S. 2, 4. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 12744, Hs. erwähnt
  • [111v–112v]. Intimatio atque invectivae contra eum et responsiones. Petrus Luder. >Intimacio P. Lůder<. Petrus Lůder hodie hora tercia in habitacione sua inicium in comedias Terencii comici artifficiosissimi …. Wattenbach, Wilhelm. - Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg. - In: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins 22 (1869), S. 122, Nr. 28 (2).. Bertalot, Ludwig. - Humanistische Vorlesungsankündigungen in Deutschland im 15. Jahrhundert. - In: Zeitschrift für Geschichte der Erziehung und des Unterrichts 5 (1915), S. 6, Nr. 11, Hs. erwähnt S. 2. Anschliessend Invektiven gegen Peter Luder: Egregium admodum vatem … Nudius tercius nescio … 112r Hui quorsum o Iuppiter aurora … 112v Petrus Luder: Nisi tempus sacrum observandum …. vgl. Wattenbach, S. 66; die gleichen Initien bei Maria Sophia Buhl, Die Handschriften der ehemaligen Hofbibliothek Stuttgart, Bd. 4,1, Wiesbaden 1972 (Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek, 2. Reihe), S. 93f. (HB X 24, 85v–86v, 87r), mit Verweis auf die Luzerner Hs. Vgl. auch oben, 78v–79v
  • [112v–114r]. Epistulae [5 Briefe]. Peter Luder. >Replicacio<. Quam tibi sit dampno sapere, mi N., inter puerulos mora non animadvertis … BERTALOT, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17142, 1447, 16158, 17596, 20694, Hs. stets erwähnt
  • [114r–116v]. Epistulae [9 Briefe]. Niklas von Wylen. Viro insigni utriusque iuris doctori domino N. amico honorando N. de Wila prothonotarius Esselingensis salutem plurimam dicit. Recepi, vir prestantissime, binas tuas litteras …. Wolkan. - Neue Briefe von und an Niklas von Wyle, S. 545f., 530f., 536–538, 532f., 531f., 534, 533, 544f., Nr. 27, 6, 14, 15, 8, 7, 10, 9, 24, z. T. nach dieser Hs. Franz Josef Worstbrock, Artikel Niklas von Wyle, in: Verfasserlexikon2, Bd. 6 (1987), Sp. 1016–1035 und Bd. 11 (2004), Sp. 1052 (Ergänzung der Signatur). Franz Josef Worstbrock.: Niklas von Wyle, in: Deutsche Dichter der frühen Neuzeit (1450–1600). Ihr Leben und Werk, hrsg. v. Stephan Füssel, Berlin 1993, S. 35–50. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 19549 (Hs. erwähnt), 20043 (Hs. erwähnt), 7282, 1041, 14734, 8525 (Hs. erwähnt), 11594 (Hs. erwähnt), 6961, 9509
  • [117r]. Epistula. Leonardus Aretinus. >Epistola Leonhardi Arentini<. Postquam discessimus nihil omnino litterarum de quo summa capio admiracionem a te suscepi … – … et solidius prestare consilium potes. Vale. Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus. - Florenz, 1741, Bd. 2, S. 183 (X,13). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 16017, Hs. erwähnt
  • [117r]. Epistula. Quanta sit semperque fuerit, reverendissime pater, mea in beatissimum dominum nostrum observancia et devocio … – … ut nosti devotus sum tue paternitatis filius. Vale. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17597, Hs. erwähnt
  • [117r–v]. Epistula. i Alia: Quas unas abs te litteras accepi, pater clementissime, incredibili mea cum voluptate perlegi … – … et christiane religioni perutilis inprimisque fructifera quis ignorat?. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 17907, Hs. erwähnt
  • [117v]. Epistula. Leonardus Aretinus. Solent qui errati veniam petunt causam aliquam sui erroris probabilem allegare … – … quottidie errare perseverant. Vale. Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus, Bd. 2, S. 170f. (X,4). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22333, Hs. erwähnt
  • [118r–v]. Ars punctandi. Ps.-Franciscus Petrarca. Franciscus Petrarcha de modo punctandi. Quesisti, vir egregie, quid senciam de racione punctandi … – … ut in eternum vivere cum suis sanctis in gloria valeamus, preter quam plurimi positi sunt ab oratoribus sicut obelus et astericus … Notandum est punctus qui parenthesis denotatur, id est oracio inclusa ab incepta, sed nondum oracione completa, ut apud Virgilium: At regina dolis (quis fallere posset amantem) presensit. Et hec de ratione punctandi. NOVATI, S. 116–118, unter Benutzung der Hs. (Sigle L). Nach Frank BARON, Artikel Luder, Peter, in: Verfasserlexikon2, Bd. 5 (1985) , Sp. 958, stammt der Traktat, von Petrus Luder Petrarca zugeschrieben, von Jacobus Alpoleius de Urbisaglia. BERTALOT, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 16941, Hs. erwähnt.
  • [118v]. De incommodis senectutis. Innocentius III Papa. De contemptu mundi sive de miseria condicionis humanae, Buch 1, Kap. 11. Incomoda senectutis: Si quis ad senectutem pervenerit, statim corpus eius affligitur, caput concuttitur, languescit spiritus, fetet anhelitus, facies rugatur, statura curvatur … – … vituperat presens, laudat preteritum etc.. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 217, Sp. 706. Darunter: Virgilius: Optima queque dies miseris mortalibus egris … – … rapit inclemencia mortis. Vergil, Georgica 3,66–68. Maximus et bene vivendi. M. Tulius: Cedunt et dies et menses et anni nec … – … sciri potest. Cicero, Cato maior de senectute, 69
  • [119r]. Gratiarum actio concilii Basiliensis. >Graciarum accio concilii Basiliensis<. Grandis admodum meos langor artus, viri graves, tristisque occupat meror … – … ac defero nullum umquam discrimen, vestra pro causa eciam moriendum fuerit evitaturus
  • [119v–120v]. Epistula pulchra de amore. >Epistola pulchra de amore<. Effeminatus ego penitus que constantis pectoris sunt hoc tempore non valeo peragere … – … ob hoc vestrum adventum expecto. Valete feliciter. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 5600, Hs. als einziger Textzeuge erwähnt
  • [121r–124v]. Triplicis problematis resolutio. Pius II Papa. Aderat nuper cesarea maiestas multorum baronum ac nobilum stipata catervis … – … quia non putant homines honorari ex ea atque negligunt illa sic etc. Finis. Aeneae Sylvii Piccolominei. - Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 594–599 (Epist. CIIII), Schluss fehlt. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 736, Hs. erwähnt
  • [125r–126r]. Epistula. Gabriel Teglacius. >Epistola cuiusdam iuvenis olim discipuli domini Iohannis Laniola oratoris ornatissimi Bononie legentis<. Gabriel Teglacius uti patri suo reverendo fratri Philippo salutem plurimam dicit. Compluribus iam diebus elapsis … – … Vale, me tuis denotissimis orationibus plurimum commendo. Ex Padua raptim. Vgl. Remigio Sabbadini (Hrsg.), Epistolario di Guarino Veronese, Bd. 3, Venezia 1919, S. 371, Hs. erwähnt. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2479, Hs. erwähnt
  • [126v]. Epistula. Salutem plurimam dicit. Quod ab eo tempore, vir dignissime, quo Erfordensi opido terga dedisti nihil mearum litterarum ad te dederim … – … pollicior me eam prompto animo diligenterque facturum. Vale et me ama
  • [126v–127r]. Epistula. Poggius Bracciolinus. Pogius Florentinus salutem plurimam dicit Bertho cancellario Senensi. Licet doctrina et sciencia prediti sua sponte commendati esse debeant apud doctos et prestantes ingenio viros … – … Scio te facile assecuturum quod cupimus, si animum intenderis, quod ut facias vehementer rogo acque ita ut amplius rogare non possum. Vale etc.. Poggio Bracciolini, Lettere, a cura di Helene Harth, Florenz 1984, Bd. 2: Epistolarum familiarium libri, S. 363–365 (IX,10), gekürzt, statt von «Benedictus de Aretio» ist die Rede von einem Iohannes iurisconsultus. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 10731, Hs. erwähnt
  • [127r–v]. Epistula. Salutem plurimam dicit. Quod ad te virum humanissimum scribere distuli, causa fuit silencium tuum … – … sed vehementer exopto te longum felicemque valere
  • [128r–150v]. Epistulae. Piius II Papa. Magno et generoso militi domino Caspari Schlick domino Novi Castri cesario cancellario … Marianus Sozinus Senensis conterraneus meus … [128v] Eneas imperalisque secretarius salutem plurimam dicit Mariano Sozino utriusque iuris interpreti et concivi suo. Rem petis haud convenientem etati mee … [129v] Urbem Senem unde tibi et mihi origo est … – … quod longe plus aloes habet inquam mellis. Vale ex Wienna 5° Nonas Iulias m° cccc° x l iii. Explicit epistola Enee Silvii de Lucrecia Senensi que in amorem curiali incensa post recessum suum de urbe Sena merore ducta. Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 393–395, 353–393, Nr. 153, 152. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 11629, 20001, 23644
  • [150v]. Epitaphium parentum Pii papae. Pius II Papa. Silvius hic iaceo coniunx Victoria mecum, Filius hoc clausit marmore papa Pius. Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina, ed. Adrianus van Heck. - Città del Vaticano, 1994, S. 174, Nr. 106. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 5954, Hs. erwähnt
  • [151r]. Epistula. Leonardus Aretinus. Leonardus Aretinus Collucio Salutato plurimam salutem dicit. Etsi sciam que tu nuper de me ad pontificem maximum scripsisti ea omnino vera non esse fatebor … – … ut si multa iam sopita et oblivioni tradita refricarentur. Vale feliciter. Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, recensente Laurentio Mehus. - Florenz, 1741, Bd. 1, S. 4–6 (I,3), gekürzt. Bertalot, Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 6656
  • [151v–153v]. leer
  • [155r–167v]. De curialium miseriis. Pius II Papa. >Incipit tractatus Enee Silvii poete de miseria curialium<. [E]neas Silvius poeta salutem plurimam dicit domino Johanni de Aich perspicaci et claro viro iurisconsulto. Stultos esse qui regibus serviunt … – … optimam vitam hoc est felicitatem inveniri dixit. [Bricht ab] [Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 453–455, gekürzt]. [156r] >Incipit epistula Enee Silvii de miseria curialium<. Eneas Silvius poeta salutem plurimam dicit domino Johanni de Aich perspicaci et claro iurisconsulto. Stultos esse qui regum atriis immorantur … – … in quibus et vobis et deo potestis servire propria cum libertate. Entspricht nur vage Wolkan. - Briefwechsel, Abt. 1, Bd. 1, S. 453–487, Nr. 166. Worstbrock, Franz Josef. - Artikel Piccolomini, Aeneas Silvius, in: Verfasserlexikon2, Bd. 7 (1989), Sp. 643f.. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 22528, Hs. erwähnt. Darunter: Curia curarum genitrix nutrixque malorum … – … Heus o curialis qui manducas panem doloris
  • [168r–171v]. Oratio ‘Constantinopolitana clades’. Pius II Papa. >Oracio Enee Senensis episcopi, poete, legati cesaris, deinde anno domini 1457 in cardinalem creati, demum post obitum pape Calixti iii in papam electi anno 1458, Pius nomine vocati, habita in Franckfurdensi conventu die xv Octobris anno etc. m° cccc l iiiito<. Constantinopolitana clades … – … Quid ergo moramini? Quid statis? An non est hic maximus fructus, maxima utilitas nostra? Si prelium adversus inimicos crucis committentes nos accepti beneficii memores esse ostenditis, deo nostro placetis, animas vestras lucrificatis et habituri cum angelis, triumphaturi cum sanctis martiribus regnaturi, cum Christo celum acquiritis. Der Schluss der Rede fehlt. Helmrath. - Deutsche Reichstagsakten, S. 494–534 (Sigle L). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 2586
  • [172r]. leer
  • [172v]. Epistula (Cupidinis dei amoris ad Karolum descriptio) [Nachtrag]. Pius II Papa. Ad Robertum Gaguinum. Penitet olim composuisse tractatum de duobus se amantibus. Tractatum de amore olim sensu pariterque etate iuvenes … – … de ornatu aliorum detur iudicium. Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 869f. (Epist. CCCXCV, Anfang). Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 2, Nr. 23266
  • [172v–173v]. In effigiem amoris [Nachtrag]. Pius II Papa. [V]idimus effigiem lascivi nuper amoris … – … dum mea metra leges. Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia, Basel 1571 (VD 16 P 3094), S. 870f. (Epist. CCCXCV, Fortsetzung). Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II Carmina, ed. Adrianus van Heck. - Città del Vaticano, 1994, S. 188f., Nr. 117. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 6647
  • [173v–174r]. Epistula [Nachtrag]. Pius II Papa. [N]on insule [sic] igitur ut est apud Lactancium quidam poeta triumphum Cupidinis describens … Prudentius: Ha Venus ad nutum trahis omnia numina celi … – … sub fratris lampade Phebem ... [ Bricht am Seitenende ab]. Aeneae Sylvii Piccolominei Opera quae extant omnia. - Basel, 1571 (VD 16 P 3094), S. 871 (Epist. CCCXCV, Fortsetzung, Schluss fehlt)
  • [174v–175v]. leer
  • [176r–177v]. Aeneidos liber sextus. P. Vergilius Maro. [Verse 125–148 und 264–316, bis Vers 284 mit Glossen] Incipiunt versus Publii Virgilii ex sexto Eneidum Maronis. Cum sic orsa loqui vates sate sanguine divum … [176v] Dii quibus imperium animarum umbreque silentes … – … summotos arcet arena
  • [178r–188v]. Jesuida sive De passione domini [Mit Glossen]. Hieronymus de Vallibus. Iesuida Ieronimi de Vallibus Paduani ad reverendissimum in Christo patri dominum dominum Petrum Donato regie urbis Padue presulem dignissimum dominum suum colendissimum. Maxime celicolum supera qui celsus in aula … – … frontem quoque ad oscula flexi. Finit feliciter. Iesuida Hieronymi Paduani. - Leipzig, 1505 (VD 16 H 3595), A1v–C3v (bis Vers 8 … ille reatus), C4r (ab Vers 4: Talibus …) – C4v (bis Vers 5: Imperiumque ingens), C3v (ab Vers 9: Dulcis amica …) – C4r (bis Vers 3). Walther, Carmina 10806. Bertalot. - Initia humanistica Latina, Bd. 1, Nr. 3251. Darunter ein rasierter Schreibervers oder Besitzeintrag

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Aufgrund der Wasserzeichen ist die Handschrift um 1464–70 zu datieren. 80r und 84r finden sich die spätesten inhaltlichen Datierungen auf das Jahr 1461, das Datum 1464 102r ist ein Schreibfehler (statt 1444)
Im hinteren Spiegel radierter Eintrag, Lesung mit UV-Lampe: [L]udewi[cus] [-]b[-]s [de Con]stancia me[dicinae] magister. 1r "Sum (gestrichen, ersetzt durch Ex Dono) Jos.i Schneller; Ar Schenkung v. Archivar Schneller 3. VI. 1872", zu Josef Schneller (1801–1879) siehe Nekrolog in: Der Geschichtsfreund 35 (1880), S. XIII–XV. 1r Stempel bb2 "Bürgerbibliothek in Luzern", 19. Jh.; im vorderen Spiegel, Ar, Ir, IIr, IIv und 1r Stempel bb6 "Bürgerbibliothek Luzern", 20. Jh.
Akzession:
  • Eigentümer: ZHB Luzern Sondersammlung
  • Depositum. Eigentümer: Bürgerbibliothek Luzern

Einband

Einband:
Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh., Rücken 1966 von Hans Heiland, Stuttgart, restauriert. Streicheisenlinien, Rollen- und Einzelstempel (Hund, Blüten). Auf Vorder- und Rückdeckel je fünf flache, einfach ziselierte Messingbuckel, Ecken und Unterkanten mit Messingblech eingefasst, entlang den Gelenken je eine halbrund profilierte Leiste. Zwei neue nach vorn greifende Kantenschliessen, die Ösen im Vorder- und die halbrund profilierten Befestigungsleisten am Rückdeckel alt. Rot-weiss-blaue Kapitale. Spiegelblätter und Vorsatzblatt (A) Papier, Wasserzeichen: Dreiberg, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 151654 (vgl. Lagen). Die an Bl. A geklebten Blätter I und II mit Informationen zur Handschrift von Vorbesitzer Josef Schneller, datiert Luzern, 3. Juni 1872. In den Fälzen Pergamentstreifen. Zwei Fragmente einer lateinischen Pergamenturkunde vorne und hinten unter die Spiegelblätter geklebt

Buchblock

Beschreibstoff:
Bl. 1–84, 109–120, 154–188 Buchstabe P, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 112438 (1467), 112594 (1468), 112605 (1466), 112617 (1467), sowie (Bl. 5/8) Nr. 114769 (1464); Bl. 85–96 Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 66441 (1467); Bl. 97–108 Dreiberg, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 151202 (1469/70), Bl. 121–153 Nr. 151654 (1468) und 151735 (1468)
Lagen:
11 VI¹³² + V¹⁴² + (VI-1)¹⁵³ + VI¹⁶⁶ + (VI-4)¹⁷⁴ + VII¹⁸⁸, nach Bl. 153 ein Blatt, nach Bl. 174 vier Blätter herausgerissen. Bl. 73/84, 74/83, 77/80 und 78/79 im Falz mit Papier verstärkt bzw. geflickt. 73r Lagenzählung 7 zu Beginn der Lage
Zählungen:
Foliierung von der Hand Josef Schnellers, ergänzt: [A]. a–b [= I–II]. 1–153. 155–188

Ausstattung

Rubrizierungen:
Rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen. 35r–36v Marginalien von der Hand des Rubrikators
Initialen:
25r–41r Überschrift, Initien und Explicits in vergrösserten Ziermajuskeln. 1r–25r, 63r–73v, 86r, 109r–111r, 121r, 128r–141r, 156r 2–4zeilige mit der Feder gezeichnete schwarze, rot ornamentierte Initialen, 28v–35r und 142r–155r nicht ausgeführt
Miniaturen / Zeichnungen:
25v–27v 3–4zeilige rot-schwarze oder rote Initialen, z. T. mit vegetabil gestalteten Schauftaussparungen und Binnenfeldern, 25v ornamental gespalten, 27v mit sechsblättriger Blüte
Einrichtung:
Stiftliniierung, 173r–174v Tintenliniierung (Nachtrag). Schriftraum kalziniert und geglättet, 19–20 x 11–13, 31–38, 176r–188v 17–21 Zeilen
Schrift:
Semigotica von drei Händen, Schreiber 1: 1r–24v, 73r–108v, 118r–119r, 119v–120v; Schreiber 2: 25r–72v, 109r–118r, 119v, 155r–155v, die Verse 62r–v in ausgeprägt unverbundener Schönschrift; Schreiber 3: 121r–151r, 156r–171v, 176r–188v
Zusätze:
Korrekturen von der Hand der Schreiber, z. B. 21r, 40v, 73r, 73v (umfangreiche Ergänzung), 112v (rot), 128r, 139r, 167v, 173r. 109r Marginalie von der Hand des ersten Schreibers. Handweiser, z. B. 8r, 42v–61v, 137r. Nachträge, 15. Jh.: 172v–174r, im vorderen Spiegel von derselben Hand: "Virginis aspectum quotiens sub ymagine cernis, Flecte caput cogitans: Inclita mater, ave." Darunter: "Iunge rosas, pete vina, carpe lyram, posce puellas, Dum vivis, rapiet omnia mors properans". Hieronymi Balbi Opera poetica, oratorica, ac politico-moralia, hrsg. v. Joseph von Retzer, Bd. 1, Wien 1791, S. 163 (Nr. 38). "Quisquis amat dictis absentum rodere vitam, Hanc mensam indignam noverit esse sibi". Walther, Carmina 16148 / Walther, Proverbia 25526. "Nec sum adeo informis, nuper me in littore vidi". Vergil, Eclogae 2,25. "Magri agni est mala herbas. Vidi unus homo qui portabatur equum bis". Walther, Carmina 19685 / Walther, Proverbia 32243. "Est ego qui mecum loquitur". Vitalis Blesensis, Geta, Vers 277. "Omnis per terras est maior nulla voluptas, Quam Bacho atque cibis Venerique incumbere gratis". Wilhelm Wattenbach, Aus einer Humanistenhandschrift, III, in: Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit, NF 20 (1873), Sp. 273. Im hinteren Spiegel, wohl ebenfalls von derselben Hand: "Pannomia est quedam civitas Ungarie".

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S.334-345
Literatur:
  • Vischer, Wilhelm. - Geschichte der Universität Basel von der Gründung 1460 bis zur Reformation 1529. - Basel, 1860, S. 11, Anm. 15 (betr. 109v–110v)
  • Novati, Francesco. - Di un’Ars punctandi erroneamente attribuita a Francesco Petrarca. In: Rendiconti del Reale Istituto lombardo di scienze e lettere, Serie II, 42 (1909), S. 102;
  • Sabbadini, Remigio. - Un importante codice umanistico della Biblioteca civica di Lucerna. - In: Bollettino storico della Svizzera italiana 31 (1909), S. 124–139
  • Sabbadini, Remigio. - Ottanta lettere inedite del Panormita tratte dai codici milanesi. - In: Archivio storico per la Sicilia orientale 7 (1910), S. 157$3
  • Wolkan, Rudolf. - Neue Briefe von und an Niklas von Wyle. - In: Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur 39 (1914), S. 524
  • Resta, Gianvito. - L’epistolario del Panormita. - Messina, 1954, S. 51 (Sigle Lu)
  • Besomi, Ottavio. - Codici petrarcheschi nelle biblioteche Svizzere. - In: Italia medioevale e umanistica 8 (1965), S. 372, 416f. (Nr. 30)
  • Kristeller, Paul Oskar. - Iter Italicum. - Leiden, 1990, Bd. 5, S. 122
  • Bertalot, Ludwig. - Initia humanistica Latina / Initienverzeichnislateinischer Prosa und Poesie aus der Zeit des 14. bis 16. Jahrhunderts. - 2 Bde. (in 3 Teilen). – Tübingen, 1985–2004
  • Wolkan, Rudolf hrsg. - Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. - 3 Abteilungen in 4 Bänden. – Wien, 1909–1918
Repertorien:
  • Walther, Carmina Nr. 10806
  • Walther, Carmina Nr. 16148
  • Walther, Carmina Nr. 19685

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC0 zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2024; Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga; Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351294005501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000189656DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351294005501
  • (41SLSP_RZS)9914249463605505
Quelle: