Franciscus Assisias; Declarationes Papales; Expositiones Regulae OFM

Franz, von Assisi, Heiliger
Kurzformat

Franciscus Assisias; Declarationes Papales; Expositiones Regulae OFM / Ende des 15. Jahrhunderts
1 Band (318 Blätter) : 10,5 x 8 cm - Papier
  • Luzern, ZHB, Msc.11.8

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351579705501
005 20240312023444.0
008 000000q14901499xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS / 25102023 / wiga 
035 |a (HAN)000189849DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351579705501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249444605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249444605505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1490  |e 1499 
100 1 |a Franz  |c von Assisi, Heiliger  |d 1182-1226  |4 aut  |0 (DE-588)118534963 
245 1 0 |a Franciscus Assisias; Declarationes Papales; Expositiones Regulae OFM 
264 0 |c Ende des 15. Jahrhunderts 
300 |a 1 Band (318 Blätter)  |c 10,5 x 8 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung 
510 4 |a Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 208-212 
541 |f ZHB Luzern Sondersammlung 
546 |a Lateinisch 
561 |a Leodegar Ritzi OFM, siehe Korrekturen und Nachträge. Im vorderen Spiegel Exlibris "Bibliothecae FF. Minorum S. Francisci Conv. Lucernae ad S. Mariam in Augia". 1r Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh. 
563 |a Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 16. Jh., Rücken neu unter Verwendung alter gestempelter Lederreste. Streicheisenlinien; zwei Rollenstempel, der eine mit Hund und Einhorn (?). Eine neue nach vorn greifende Kantenschliesse. Spiegelblätter und Vorsatzblatt (I) Papier. Im vorderen Spiegel, teilweise auf der Rectoseite des Vorsatzblatts, Exlibris des Franziskanerklosters Luzern (Wegmann, Exlibris, Nr. 4534). Auf dem Schnitt Regula Franc. sowie kopfstehend 3 vor nicht identifizierbarem Zeichen und Monogramm M. Ledersignakel auf Bl. 15 (abgefallen), 33, 37, 44, 57, 84, 106, 149, 176, 184 (ausgerissen), 200, 203, 210, 217, 231, 246, 272 (abgefallen). 1966 von Hans Heiland, Stuttgart, restauriert. Lederbd. ü. Holz, Blindprägung (Streicheisenlinien, Rollen), 1 Metallschliesse (Lederteil ersetzt), Titel auf Vorderschnitt 
581 |a Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern ,1836, Bd. 3, S. 163, Nr. 121 
581 |a Oliger, Livarius. - Expositio quatuor magistrorum super Regulam Fratrum Minorum (1241–1242). - Rom, 1950, S. 45–48 
581 |a Frey, Josef . - Aus Handschriften des Franziskanerklosters Luzern. - In: Der Geschichtsfreund, 105 (1952), S. 276f. 
581 |a Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 61 
581 |a Esser, Kajetan/ Oliger, Rémy. - La tradition manuscrite des Opuscules de saint François d’Assise. - Rom, 1972, S. 54 (ohne Sigle) 
581 |a Kurten, Edmund. - Weitere Textzeugen für die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - In: Collectanea Franciscana 45 (1975), S. 254. 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 02.05.1995  |k pk  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2023  |i Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga 
596 0 |a Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 66069 (1494/95); zudem ein ähnlicher Ochsenkopf, eine Schlange und drei verschiedene Kronen, alle mit zweikonturiger Stange, wohl zusammengehörig, vgl. Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 71276–79  |b 4 VI⁴⁸ + IV⁵⁶ + VI⁶⁸ + (VII+1)⁸³ + VI⁹⁵ + V¹⁰⁵ + 5 VI¹⁶⁵ + V¹⁷⁵ + IV¹⁸³ + VIII¹⁹⁹ + 6 V²⁵⁹ + 4 VI³⁰⁷ + V³¹⁷, Bl. 83 Einzelblatt. Bezeichnung der Blattfolge in der ersten Lagenhälfte, z. T. in Rot, sichtbar: 25r–31r "A–G"; 40r "4", 43r "7"; 84r "1", 87r–89r "4–6"; 176r "1"; 184r "1", 185r "2", 187r "4"; mit durchlaufender Zählung Bl. 106–175 (Bullen «Exiit» und «Exivi») und 200–271 (David de Augusta), sichtbar: 112r "7", 124r "14" 135r, "20", 136r "21", 171r "41" bzw. 200r "1", 201r "2", 203r "4", 214r "xi", 215r "i2", 220r "13", 225r "18", 230r "i9", 240r "25", 242r "27", 250r "31", 261r "38", 263r "40 (gestr. 31)". Reklamanten: 68v, 117v (Rest), 153v, 165v, 219v–259v  |c Neuere Foliierung: I. 1–317 
596 1 |a Rubriziert, rote Überschriften, Paragraphenzeichen und Unterstreichungen. Zitate aus der Regula Francisci in der Expositio des David de Augusta (200r–271v) in Rot  |b An den Rändern des Schriftraums Zierschlaufen, ausgehend von den Buchstabenschäften oder als Kürzungszeichen. Ein- bis dreizeilige rote Lombarden mit Punktverdickungen und Konturbegleitstrichen, 210v und 246v schwarz, 203v und 238r rot-schwarz  |d Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 6,5–7,5 x 5–5,5, 13–20 Zeilen  |e 1r–56v, 84r–182v, 200r–316r frühe Fraktur von einer Hand; 57r–83v, 184r–198r flüssige jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von einer anderen Hand  |f Wenige Korrekturen der Schreiber, z. B. 15v, 74r (Streichung), 135v, 191v, 307v. 18v–32v, 106r–172r und 276v–313v Marginalien von der Hand des Schreibers, z. B. 18v Precepta armata, 159r De vestimentis fratrum articulus 3us, 278v Ministri provinciales in suis capitulis possunt fratribus dare officium predicationis. Nachträge: Ir–v, 175r–v, 198v–199v, 316v–317v und hinteres Spiegelbl. von der Hand des Leodegar Ritzi OFM († 1588), zudem Annotationen, z. B. 6v Admonitio, Aequipollens, Libertas (entsprechend der Gliederung 18v–32v), im Testamentum Francisci (37r–43r), 176r Index; zu Ritzi Handbuch der historischen Buchbestände in der Schweiz, Hildesheim 2011, Bd. 2, S. 47, sowie in der Einleitung, S. 23-25 
596 3 0 |g Ir  |t Nachtrag  |i >Nota<. [Da]vid quidam de ordinis minorum scripsit formulam [n]oviciorum cuius prima [p]ars est de exterioris hominis compositione, alte[ra] de interioris id est men[tis] reformatione. Fuit [na]tione Germanus, obiit 1250. [Richa]rdus Anglicus unus fuit ex 4. [re]gulae ordinis minorum exposito[ri]bus et ipse minor. Summa perfectio regulae fratrum minorum in 6 alis seraphicis consistit, videlicet [omni]moda obedientia, pau[pert]ate evangelica, castitate immaculata, humilitate [prof]undissima, simplicitate [pac]ifica, charitate seraphica  |s Text am linken Rand mit Exlibris überklebt 
596 3 0 |g Iv  |t Inhaltsübersicht  |i [Nachtrag] Regula et testamentum sancti Francisci eiusdemque sanctae regulae multiplex variorum elucidatio confirmatioque aliquot Romanorum pontificum, cum aliis quibusdam huncce seraphicum ordinem concernentibus … 
596 3 0 |g 1r–15v  |t Regula bullata  |r Franciscus Assisias  |i [Mit den Bullen «Litteras felicis recordationis» (21. August 1279) und «Solet annuere» (29. November 1223]. Nicolaus episcopus servus servorum dei … Litteras felicis recordationis …  |v Bullarium Franciscanum, ed. Joannes Hyacinthus Sbaralea, Bd. 3, Rom 1765, S. 417. 2r Honorius episcopus servus servorum dei … Solet annuere … 2v >In nomine domini incipit regula et vita fratrum minorum. Primum capitulum<. Regula et vita fratrum minorum hec est scilicet domini nostri Ihesu Cristi sanctum evangelium observare … – … 15r firmiter promisimus observemus … Datum Laterani tercio Kalendas Decembris pontificatus nostri anno octavo. >Explicit regula et vita minorum fratrum<.  |v Esser, Kajetan. - Die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - Grottaferrata 1976, S. 366–371.  |s Eschatokoll mit Datum der Bulle von Papst Nikolaus III. fehlt. 
596 3 0 |g 15v–16r  |t Apologia pauperum  |r Bonaventura  |i [Kapitel 12,20 (1. Abschnitt)] >Sanctus Bonaventura in Apologia pauperum xii capitulo<. Evangelica paupertas pro eo quod ad eterna spiritum sublevat … – … sic necessitati subveniat quod ab artitudine non recedat etc.  |v Bonaventura, Opera omnia, Bd. 8, Quaracchi 1898, S. 322f.  |v Distelbrink, Balduinus. - Bonaventurae scripta: authentica dubia vel spuria critice recensita. - (Subsidia scientifica Franciscalia, 5). – Rom, 1975 , S. 31f., Nr. 26. 
596 3 0 |g 16r–18v  |t Expositio regulae et bullarum «Exiit» et «Exivi»  |i >Infra scripta clare patent ex regula et declarationibus papalibus<. Tribus modis fratres possunt provideri in necessariis scilicet per fidele laboricium, oblacionem liberam, mendicitatem humilem, ut patet per dominum Nicolaum in decreta de verborum significacione …  |s gleiches Initium mit gleicher Überschrift München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 27333, 196r und München, Universitätsbibliothek, 8° Cod. ms. 142, 32r. 
596 3 0 |g 18v–32v  |t De praeceptis regulae  |i >De preceptis regule fratrum minorum<. Primo in regula fratrum minorum sunt quedam que precepta vocantur sub nomine precepti eminentia quorum observancia est necessaria et quorum transgressio est mortalis et nullum excusat sed omnes ligat ad plenam ipsorum observancia. Et de talibus ipse conditor regule ponit numero quinque. Primum est de pecunia non recipiendo in quarto capitulo regule, ibi: Precipio firmiter fratribus … [20v] >Duodecim ponuntur in regula equipolencia preceptorum<. Primum est: Si qui voluerint hanc vitam accipere …[23r] Tercio sunt quedam precepta vim habencia precepti … [25r] Quarto nota quod in regula sunt quedam … admoniciones … que docent bonum facere … [28v] Quinto in regula nostra sunt quedam alie admoniciones … que erudiunt fratres malum fugere … [29v] Sexto sunt quedam in regula que dici possunt libertates … [31r] Septimo et ultimo sunt in regula quedam alia que magis sunt condiciones ingrediencium ad ordinem … – … finito vero anno probacionis recipiantur ad obedienciam promitt[ent]es vitam istam et regulam observare etc. Deo gracias  |s Vgl. Münster, Studien- und Zentralbibliothek der Franziskaner, MsOFM 10: Oliger, Livarius. - Descriptio cuiusdam Codicis Conventus Fratrum Minorum Dorstenii in Westphalia, in: Archivum Franciscanum Historicum 9 (1916), S. 389f.  |v Handschriftencensus Westfalen. - Wiesbaden 1999, S. 214.  |v Zahl und Reihenfolge der Vorschriften weichen im Einzelnen ab von Gonsalvus Hispanus, Tractatus de praeceptis, ed. Fidel Elizondo. - In: Laurentianum 25 (1984), S. 194–201 
596 3 0 |g 33r–35v  |t Statuta generalia Barcinonensia (1451)  |i [Kapitel 9] >Secuntur aliqua ex statu[ti]s generalibus de suffragiis nono capitulo<. Statuimus ut pro omnibus fratribus in nostri ordine decedentibus quod quilibet sacerdos nisi contingat eum languore vel itinere prepediri qualibet ebdomada de mortuis celebret unam missam vel appropriatam collectam mortuorum …  |v Bihl, Michael. - Statuta generalia Observantium Ultramontanorum an. 1451 Barcinonae condita. In: Archivum Franciscanum Historicum 38 (1945), S. 157f. (1–4, 6, 8 und 9). 
596 3 0 |g 35v–36v  |t Apologia pauperum  |r Bonaventura  |i [Kapitel 12,20 (wie oben). Deutsch] Her Cardinal Bruder Bonaventura in dem Buchlein von der antwurt und entschuldigung der armen Bruder im xii ca. Darumb das die evangelische armuet den geist zw den ewigen dingen erhebt … – … So der notturfftigkayt zw hillff komen das er von der strengikayt nit weich  |v Ruh, Kurt. - Artikel Bonaventura. In: Verfasserlexikon2, Bd. 1 (1978), Sp. 942, Hs. erwähnt. Anschliessend Übersetzung der 16r nachfolgenden Überschrift: Dise hernach geschribne Lere ist clerlich gezogenn ausz der regel und ausz den pabstlichen verklerung. 
596 3 0 |g 37r–43r  |t Testamentum  |r Franciscus Assisias  |i >Incipit testamentum beatissimi patris nostri Francisci<. Dominus dedit michi … – … confirmo vobis intus et foris istam sanctissimam benedictionem. Amen. >Explicit testamentum beati. Verba sanctissimi patris nostri Francisci: Magna promisimus, sed maiora promissa sunt nobis. Servemus hec, suspiremus ad illa, voluptas brevis, pena eterna, modica passio, gloria infinita, multorum vocacio, paucorum electio, omnium retribucio<  |v Esser, Kajetan. - Die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - Grottaferrata, 1976, S. 438–444. 
596 3 0 |g 43v–56v  |t De conformitate vitae beati Francisci ad vitam domini Iesu  |i Franciscus regulator (lib. I), fruct. IX, pars 2,3. Regula fratrum minorum ab evangelio est extracta. Primum regule capitulum est: Regula et vita fratrum minorum hec est etc. Vivendo in obediencia, hoc exstrahitur ab illo loco Mt xvi: Si quis vult venire post me abneget semetipsum etc. … – … Unde ipse ad litteram totum evangelium servavit a principio ex quo cepit habere fratres usque in diem mortis etc.  |v Analecta Franciscana, Bd. 4, Quaracchi 1906, S. 373–378. 
596 3 0 |g 57r–83v  |t Expositio quatuor magistrorum super regulam fratrum minorum  |i >Incipit declaracio quatuor magistrorum super regulam fratrum minorum videlicet fratris Alexandri de Hales, fratris Johannis de Rupella, fratris Roberti de Bascia et fratris Rigandi<. Prolog: Reverendo in Cristo patri fratri N. ordinis minorum fratrum generali ministro ceterisque diffinitoribus in capitulo congregatis frater Ganfredus custos Parisiensis. Frater Alexander de Hales … [58r Text] >Regula et vita minorum fratrum hec est scilicet sanctum ewangelium etc.<. Super quo in exposicione apostolica determinatur … – … et utilitatem ordinis per sedem apostolicam disponetur. Valete. >Deo gracias<  |v Oliger, Livarius. - Expositio quatuor magistrorum super Regulam Fratrum Minorum (1241–1242), Rom 1950, S. 123–168, zum Text der Hs. (Nr. 11) S. 48. 
596 3 0 |g 84r–86v  |t Epistola ad patres familiae ultramontanae  |i >Incipiunt declaraciones facte de consensu et voluntate domini pape per sanctum Bernardinum et fratrem Iohannem de Capistrano ac alios multos multa disputacione, examinacione et ponderositate examinatis que sunt hec<. In primis quod fratres minores non tenentur ex eorum professione ad alia consilia … – … et propterea contrarium agentes sunt transgressores obediencie, explicit  |v Bernardinus Senensis, Opera, Bd. 3, Venetiis 1745, S. 443f.  |v Pacetti, Dionisio. - Gli scritti di Bernardino da Siena, in: S. Bernardino da Siena. Saggi e ricerce pubblicati nel quinto centenario della morte. - Mailand, 1945, S. 90, Hs. erwähnt. 
596 3 0 |g 87r–91r  |t Tractatus de praeceptis regulae fratrum minorum  |r Bernardinus Senensis  |i [Kap. 1–5] >Incipit opusculum sancti Bernardini confessoris ordinis minorum de preceptis regule fratrum minorum<. Regula fratrum minorum vovit principaliter tria Cristi consilia … – … Pecunia nec nomine oblacionis nec alias recipiatur in locis //. [Bricht ab]  |v Bernardinus Senensis, Opera, Bd. 3, Venetiis 1745, S. 440f. 
596 3 1 |g 91v–105v  |t leer 
596 3 0 |g 106r–148v  |t Bulla «Exiit qui seminat» [14. August 1279]  |r Nicolaus III Papa  |i >Incipit declaratio domini Nicolai pape tercii super regulam fratrum minorum, et Sexto decretalium de verborum significacione prologus<. Nicolaus episcopus servus servorum dei … Exiit qui seminat … – … [148r] compescat rigor apostolice ulcionis … Datum Suriani xix Kalendas Septembris pontificatus nostri anno secundo, anno domini m° 272 [sic].  |v Seraphicae Legislatiionis Textus Originales, Quaracchi 1897, S. 181–227  |v Liber sextus decretalium 5.12.3, Friedberg, Aemilius. - Corpus iuris canonici, pars secunda. - Leipzig, 1881, Sp. 1109–1121 
596 3 0 |g 149r–175r  |t Bulla «Exivi de paradiso» [6. Mai 1312]  |r Clemens V Papa  |i >Declaracio domini Clementis pape quinti super regulam fratrum minorum ex Clementinis de verborum significacione<. Exivi de paradiso … – … [174v] illud ipso facto sit irritum et inane … Datum Vienne pridie Nonas Maii pontificatus nostri anno septimo, anno domini millesimo tricentesimo duodecimo etc.  |v Seraphicae Legislationis Textus Originales, Quaracchi 1897, S. 229–260  |v Constitutiones Clementinas 5.11.1, Friedberg, Aemilius. - Corpus iuris canonici, pars secunda. - Leipzig, 1881, Sp. 1193–1200. 
596 3 0 |g 175r–v  |t Nachtrag  |i >De voto paupertatis et proprietate fratrum conventualium paucula<. Sunt qui clamant ex reformatis, et frater Ioannes Perrinus, privilegia in hoc voto a conventualibus concessa derogans puritati regulae que surrepticia sunt … – … Haec Petrus Rodolphinus lib. 2. Historiarum seraphicae religionis, fol. 151  |v Pietro RidolfiI, Historiarum seraphicae religionis libri tres, Venedig 1586, 151v 
596 3 0 |g 176r–182v  |t Tabula regulae  |i >Tabula regulae fratrum minorum et suarum declarationum in codice iuris positarum<. Actus fratribus illiciti erga habentes elemosinam pecuniariam pro eorum necessitatibus, A[&] in fine, Di in fine. Abdicacio proprietatis qualis sit, I et aliis locis …  |s Die Buchstaben beziehen sich auf die an den Rändern 2r–15r (A–Z) und 106r–174v (Ab–D[-us]) angebrachten Entsprechungen 
596 3 1 |g 183r–v  |t leer 
596 3 0 |g 184r–198r  |t Epistola de tribus quaestionibus ad magistrum innominatum  |r Bonaventura  |i Epistola sancti Bonaventure ad magistrum innominatum eliminans errorem contra regulam beati Francisci, domino respondente per servum suum sanctum Bonaventuram. Innominato magistro frater Bonaventura spiritum intelligencie veritatis. Proponis, charissime, ut tibi tres articuli de regula fratrum minorum absolvantur … – … et si vocaverit te non recuses. Vale in domino  |v Bonaventura, Opera, Bd. 8, Quaracchi 1898, S. 331–336, Hs. erwähnt S. LXIX.  |v Distelbrink, Balduinus. - Bonaventurae scripta: authentica dubia vel spuria critice recensita. - (Subsidia scientifica Franciscalia, 5). – Rom, 1975 , S. 45f., Nr. 46. 
596 3 0 |g 198v–199v  |t Nachtrag  |i Petrus Rudolphinus Tossinianensis in Historiis seraphicis, quas Sixto V. (a nunc episcopus est ordinatus) dedicavit, hanc fratris minoris conventualis professionis formulam et se tradit, fol. 151. b. Formula professionis: Ego fr. N. voveo et promitto deo omnipotenti … – … et castitate  |v Ridolfi, Pietro. - Historiarum seraphicae religionis libri tres. - Venetiis, 1586, 151v.  |s Ridolfi wurde am 18. 2. 1587 Bischof von Venosa, vier Jahre später von Senigallia. 199r Alia in ordine notatu digna. Anno etc. 1258 Alexander 4. pontifex Gregorii 9. nepos rigorem regulae nostrae in multis misericorditer temperavit pontificatus sui anno 5. Idem … 
596 3 0 |g 200r–271v  |t Expositio regulae Francisci  |r David de Augusta  |i >Incipit exposicio fratris David super regulam ordinis minorum<. Sanctus pater Franciscus spiritus dei repletus … [203r] >In nomine domini incipit regula et vita minorum fratrum primum capitulum<. [203v] Regula et vita minorum fratrum hec est etc. Regule recte dirigens ad viam infancie [sic], vita vivificans … – … sicut nemo ad potum aque simplicis cogi solet. >Explicit exposicio regule fratrum minorum a fratre David memorie compilata<  |s [257r ganzer Text getilgt durch die Bemerkung vacat (rot), 257v leer, mit der Bemerkung Hic non est defectus (rot), 258r neu begonnen. 200r–203r (Vorrede und Anfang von Kap. 1), 214v–231r (Kap. 4 und Expositio bona), 232r–v (ein Stück von Kap. 5), 233r–236r u. 242r–246r (Teile von Kap. 6), 248v–251v (Kap. 8 und die erste Hälfte von 9) entsprechen der Teiledition von Eduard Lempp, David von Augsburg, in: Zeitschrift für Kirchengeschichte 19 (1899), S. 345–359. 
596 3 0 |g 272r–316r  |t Bulla «Regimini universalis ecclesiae» (Mare magnum)  |r Sixtus IV Papa  |i [31. August 1474, Transsumpt vom 13. 9. 1474 des päpstlichen Kämmerers Jacobus de Mucciarellis für Emericus de Kemel, Generalkommissar und Prokurator der cismontanen Franziskaner-Observantenprovinz an der Kurie] In nomine domini amen. Noverint universi et singuli … quod nos, Iacobus de Mucciarellis de Bononia utriusque iuris doctor … camere apostolice generalis auditor nuper ad venerabilis … Emerici de Kemel ordinis minorum de observantia familie ultramontane in Romana curia procuris et commissarii instanciam et requisicionem … ad videndum litteras apostolicas … mandavimus … 273r Sixtus episcopus servus servorum dei … Regnum [sic] universalis ecclesie … – … ac si ipse originales litere fuerint exhibite vel ostense … Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnacionis dominice millesimo quadringentesimo septuagesimo quarto pridie Kalendas Septembris pontificatus nostri anno quarto  |v Bullarium Franciscanum, Nova series, Bd. 3, Quaracchi 1949, S. 266–276. Quas quidem … per notarium publicum et scribam in infrascriptum transsumi etc.  |s Die beglaubigenden Notare Cincius de Viterbo und Iacobus Dominici hier namentlich nicht genannt; vgl. UB München, 8° Cod. ms. 147, 96v–121v. 
596 3 0 |g 316v–317v  |t Nachtrag  |i >Res notatu dignae fratrum minorum conventuum provinciae Argentinae<. Anno 1519 dominica 4 post pascha (22. Mai) fuit capitulum magnum Lucernae. Lucernenses eis honoris ergo dederunt 100 florenos, Suitenses, Ury, Subsylvani cum Claronensibus dederunt 40 coronatos, et honorifice tractati sunt et hospicio in aedibus civium recepti. Anno 1502 dominica 4 post pentecosten (12. Juni) capitulum celebratum est Salodori in quo 160 fratres fuerunt, a quibus 32 priores (?) provinciae et 5 doctores, et omnia magnifice per senatum administrata, et disputationes habitae et processio ad sanctum Ursum, et collatio a T. Murnero  |v Liebenau, Theodor von. - Der Franziskaner Dr. Thomas Murner. - Freiburg im Breisgau, 1913, S. 21  |v Liebenau, Theodor von. - Documenta quaedam circa vitam fr. Thomae Murneri O. M. Conv. - In: Archivum Franciscanum Historicum 6 (1913), S. 118. 317r Anno 1514 magnum capitulum celebratum est Argentinae cum omnibus vocalibus et electoribus in quo magister Tomas Murner procurator fuit, qui ab ingressu capituli ad prandium usque dominicale exegit a quolibet 30 flor. Renenses in auro, quare nihil expediri potuit propter magnitudinem sumptus, Murnerus tunc ab officio Guardianatus depositus est in quod administravit 9 mensibus tantum, et conventui aes alienum conflavit super 500 flor. fereque omnia utensilia maxime lectisternia sub eo conventus amisit  |v Liebenau, Theodor von. - Der Franziskaner Dr. Thomas Murner, S. 80. 317v Anno domini 1517 fuit capitulum generalissimum Romae in Ara coeli sub Leone X pont. max. … Catalogus conventuum quondam fratrum minorum conventualium provinciae Argentinae ordine alphabetice: Augustensis, Argentinensis, Bernensis … 
596 3 0 |n Hinteres Spiegelblatt  |t Nachtrag  |i >Laudes regulae fratrum minorum a domino Francisco prolatae<. Pater Franciscus communem professionem et regulam ardentissime zelans volebat quod eam semper apud fratres haberent … 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
700 1 |a Sixtus  |b IV.  |c Papst  |d 1414-1484  |0 (DE-588)118797476  |4 aut 
700 1 |a David  |c von Augsburg  |d 1200-1272  |0 (DE-588)118679007  |4 aut 
700 1 |a Nikolaus  |b III.  |c Papst  |d 1212-1280  |0 (DE-588)118734903  |4 aut 
700 1 |a Klemens  |b V.  |c Papst  |d 1250-1314  |0 (DE-588)118723529  |4 aut 
700 1 |a Johannes Bonaventura  |c Kardinal, Heiliger  |d 1221-1274  |0 (DE-588)118513176  |4 aut 
700 1 |a Bernardinus  |c Senensis  |d 1380-1444  |0 (DE-588)11850987X  |4 aut 
700 1 |a Ritzi, Leodegar  |d XXXX-1588  |4 fmo  |0 (DE-588)1089336853 
710 2 |a Kloster Sankt Maria in der Au  |b Bibliothek  |4 fmo  |0 (DE-588)1086090640 
710 2 |a Kantonsbibliothek Luzern  |4 fmo  |0 (DE-588)3058552-1 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRK  |9 (41SLSP_RZS)9914249444605505 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRK  |p 12  |j Msc.11.8  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249444605505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249444605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249444605505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, Msc.11.8
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Franciscus Assisias; Declarationes Papales; Expositiones Regulae OFM
Entstehungsangaben:
Ende des 15. Jahrhunderts
Entstehungszeit (normiert):
1490 - 1499
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (318 Blätter); 10,5 x 8 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [Ir]. Nachtrag. >Nota<. [Da]vid quidam de ordinis minorum scripsit formulam [n]oviciorum cuius prima [p]ars est de exterioris hominis compositione, alte[ra] de interioris id est men[tis] reformatione. Fuit [na]tione Germanus, obiit 1250. [Richa]rdus Anglicus unus fuit ex 4. [re]gulae ordinis minorum exposito[ri]bus et ipse minor. Summa perfectio regulae fratrum minorum in 6 alis seraphicis consistit, videlicet [omni]moda obedientia, pau[pert]ate evangelica, castitate immaculata, humilitate [prof]undissima, simplicitate [pac]ifica, charitate seraphica. Text am linken Rand mit Exlibris überklebt
  • [Iv]. Inhaltsübersicht. [Nachtrag] Regula et testamentum sancti Francisci eiusdemque sanctae regulae multiplex variorum elucidatio confirmatioque aliquot Romanorum pontificum, cum aliis quibusdam huncce seraphicum ordinem concernentibus …
  • [1r–15v]. Regula bullata. Franciscus Assisias. [Mit den Bullen «Litteras felicis recordationis» (21. August 1279) und «Solet annuere» (29. November 1223]. Nicolaus episcopus servus servorum dei … Litteras felicis recordationis …. Bullarium Franciscanum, ed. Joannes Hyacinthus Sbaralea, Bd. 3, Rom 1765, S. 417. 2r Honorius episcopus servus servorum dei … Solet annuere … 2v >In nomine domini incipit regula et vita fratrum minorum. Primum capitulum<. Regula et vita fratrum minorum hec est scilicet domini nostri Ihesu Cristi sanctum evangelium observare … – … 15r firmiter promisimus observemus … Datum Laterani tercio Kalendas Decembris pontificatus nostri anno octavo. >Explicit regula et vita minorum fratrum<.. Esser, Kajetan. - Die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - Grottaferrata 1976, S. 366–371.. Eschatokoll mit Datum der Bulle von Papst Nikolaus III. fehlt.
  • [15v–16r]. Apologia pauperum. Bonaventura. [Kapitel 12,20 (1. Abschnitt)] >Sanctus Bonaventura in Apologia pauperum xii capitulo<. Evangelica paupertas pro eo quod ad eterna spiritum sublevat … – … sic necessitati subveniat quod ab artitudine non recedat etc.. Bonaventura, Opera omnia, Bd. 8, Quaracchi 1898, S. 322f.. Distelbrink, Balduinus. - Bonaventurae scripta: authentica dubia vel spuria critice recensita. - (Subsidia scientifica Franciscalia, 5). – Rom, 1975 , S. 31f., Nr. 26.
  • [16r–18v]. Expositio regulae et bullarum «Exiit» et «Exivi». >Infra scripta clare patent ex regula et declarationibus papalibus<. Tribus modis fratres possunt provideri in necessariis scilicet per fidele laboricium, oblacionem liberam, mendicitatem humilem, ut patet per dominum Nicolaum in decreta de verborum significacione …. gleiches Initium mit gleicher Überschrift München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 27333, 196r und München, Universitätsbibliothek, 8° Cod. ms. 142, 32r.
  • [18v–32v]. De praeceptis regulae. >De preceptis regule fratrum minorum<. Primo in regula fratrum minorum sunt quedam que precepta vocantur sub nomine precepti eminentia quorum observancia est necessaria et quorum transgressio est mortalis et nullum excusat sed omnes ligat ad plenam ipsorum observancia. Et de talibus ipse conditor regule ponit numero quinque. Primum est de pecunia non recipiendo in quarto capitulo regule, ibi: Precipio firmiter fratribus … [20v] >Duodecim ponuntur in regula equipolencia preceptorum<. Primum est: Si qui voluerint hanc vitam accipere …[23r] Tercio sunt quedam precepta vim habencia precepti … [25r] Quarto nota quod in regula sunt quedam … admoniciones … que docent bonum facere … [28v] Quinto in regula nostra sunt quedam alie admoniciones … que erudiunt fratres malum fugere … [29v] Sexto sunt quedam in regula que dici possunt libertates … [31r] Septimo et ultimo sunt in regula quedam alia que magis sunt condiciones ingrediencium ad ordinem … – … finito vero anno probacionis recipiantur ad obedienciam promitt[ent]es vitam istam et regulam observare etc. Deo gracias. Vgl. Münster, Studien- und Zentralbibliothek der Franziskaner, MsOFM 10: Oliger, Livarius. - Descriptio cuiusdam Codicis Conventus Fratrum Minorum Dorstenii in Westphalia, in: Archivum Franciscanum Historicum 9 (1916), S. 389f.. Handschriftencensus Westfalen. - Wiesbaden 1999, S. 214.. Zahl und Reihenfolge der Vorschriften weichen im Einzelnen ab von Gonsalvus Hispanus, Tractatus de praeceptis, ed. Fidel Elizondo. - In: Laurentianum 25 (1984), S. 194–201
  • [33r–35v]. Statuta generalia Barcinonensia (1451). [Kapitel 9] >Secuntur aliqua ex statu[ti]s generalibus de suffragiis nono capitulo<. Statuimus ut pro omnibus fratribus in nostri ordine decedentibus quod quilibet sacerdos nisi contingat eum languore vel itinere prepediri qualibet ebdomada de mortuis celebret unam missam vel appropriatam collectam mortuorum …. Bihl, Michael. - Statuta generalia Observantium Ultramontanorum an. 1451 Barcinonae condita. In: Archivum Franciscanum Historicum 38 (1945), S. 157f. (1–4, 6, 8 und 9).
  • [35v–36v]. Apologia pauperum. Bonaventura. [Kapitel 12,20 (wie oben). Deutsch] Her Cardinal Bruder Bonaventura in dem Buchlein von der antwurt und entschuldigung der armen Bruder im xii ca. Darumb das die evangelische armuet den geist zw den ewigen dingen erhebt … – … So der notturfftigkayt zw hillff komen das er von der strengikayt nit weich. Ruh, Kurt. - Artikel Bonaventura. In: Verfasserlexikon2, Bd. 1 (1978), Sp. 942, Hs. erwähnt. Anschliessend Übersetzung der 16r nachfolgenden Überschrift: Dise hernach geschribne Lere ist clerlich gezogenn ausz der regel und ausz den pabstlichen verklerung.
  • [37r–43r]. Testamentum. Franciscus Assisias. >Incipit testamentum beatissimi patris nostri Francisci<. Dominus dedit michi … – … confirmo vobis intus et foris istam sanctissimam benedictionem. Amen. >Explicit testamentum beati. Verba sanctissimi patris nostri Francisci: Magna promisimus, sed maiora promissa sunt nobis. Servemus hec, suspiremus ad illa, voluptas brevis, pena eterna, modica passio, gloria infinita, multorum vocacio, paucorum electio, omnium retribucio<. Esser, Kajetan. - Die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - Grottaferrata, 1976, S. 438–444.
  • [43v–56v]. De conformitate vitae beati Francisci ad vitam domini Iesu. Franciscus regulator (lib. I), fruct. IX, pars 2,3. Regula fratrum minorum ab evangelio est extracta. Primum regule capitulum est: Regula et vita fratrum minorum hec est etc. Vivendo in obediencia, hoc exstrahitur ab illo loco Mt xvi: Si quis vult venire post me abneget semetipsum etc. … – … Unde ipse ad litteram totum evangelium servavit a principio ex quo cepit habere fratres usque in diem mortis etc.. Analecta Franciscana, Bd. 4, Quaracchi 1906, S. 373–378.
  • [57r–83v]. Expositio quatuor magistrorum super regulam fratrum minorum. >Incipit declaracio quatuor magistrorum super regulam fratrum minorum videlicet fratris Alexandri de Hales, fratris Johannis de Rupella, fratris Roberti de Bascia et fratris Rigandi<. Prolog: Reverendo in Cristo patri fratri N. ordinis minorum fratrum generali ministro ceterisque diffinitoribus in capitulo congregatis frater Ganfredus custos Parisiensis. Frater Alexander de Hales … [58r Text] >Regula et vita minorum fratrum hec est scilicet sanctum ewangelium etc.<. Super quo in exposicione apostolica determinatur … – … et utilitatem ordinis per sedem apostolicam disponetur. Valete. >Deo gracias<. Oliger, Livarius. - Expositio quatuor magistrorum super Regulam Fratrum Minorum (1241–1242), Rom 1950, S. 123–168, zum Text der Hs. (Nr. 11) S. 48.
  • [84r–86v]. Epistola ad patres familiae ultramontanae. >Incipiunt declaraciones facte de consensu et voluntate domini pape per sanctum Bernardinum et fratrem Iohannem de Capistrano ac alios multos multa disputacione, examinacione et ponderositate examinatis que sunt hec<. In primis quod fratres minores non tenentur ex eorum professione ad alia consilia … – … et propterea contrarium agentes sunt transgressores obediencie, explicit. Bernardinus Senensis, Opera, Bd. 3, Venetiis 1745, S. 443f.. Pacetti, Dionisio. - Gli scritti di Bernardino da Siena, in: S. Bernardino da Siena. Saggi e ricerce pubblicati nel quinto centenario della morte. - Mailand, 1945, S. 90, Hs. erwähnt.
  • [87r–91r]. Tractatus de praeceptis regulae fratrum minorum. Bernardinus Senensis. [Kap. 1–5] >Incipit opusculum sancti Bernardini confessoris ordinis minorum de preceptis regule fratrum minorum<. Regula fratrum minorum vovit principaliter tria Cristi consilia … – … Pecunia nec nomine oblacionis nec alias recipiatur in locis //. [Bricht ab]. Bernardinus Senensis, Opera, Bd. 3, Venetiis 1745, S. 440f.
  • [91v–105v]. leer
  • [106r–148v]. Bulla «Exiit qui seminat» [14. August 1279]. Nicolaus III Papa. >Incipit declaratio domini Nicolai pape tercii super regulam fratrum minorum, et Sexto decretalium de verborum significacione prologus<. Nicolaus episcopus servus servorum dei … Exiit qui seminat … – … [148r] compescat rigor apostolice ulcionis … Datum Suriani xix Kalendas Septembris pontificatus nostri anno secundo, anno domini m° 272 [sic].. Seraphicae Legislatiionis Textus Originales, Quaracchi 1897, S. 181–227. Liber sextus decretalium 5.12.3, Friedberg, Aemilius. - Corpus iuris canonici, pars secunda. - Leipzig, 1881, Sp. 1109–1121
  • [149r–175r]. Bulla «Exivi de paradiso» [6. Mai 1312]. Clemens V Papa. >Declaracio domini Clementis pape quinti super regulam fratrum minorum ex Clementinis de verborum significacione<. Exivi de paradiso … – … [174v] illud ipso facto sit irritum et inane … Datum Vienne pridie Nonas Maii pontificatus nostri anno septimo, anno domini millesimo tricentesimo duodecimo etc.. Seraphicae Legislationis Textus Originales, Quaracchi 1897, S. 229–260. Constitutiones Clementinas 5.11.1, Friedberg, Aemilius. - Corpus iuris canonici, pars secunda. - Leipzig, 1881, Sp. 1193–1200.
  • [175r–v]. Nachtrag. >De voto paupertatis et proprietate fratrum conventualium paucula<. Sunt qui clamant ex reformatis, et frater Ioannes Perrinus, privilegia in hoc voto a conventualibus concessa derogans puritati regulae que surrepticia sunt … – … Haec Petrus Rodolphinus lib. 2. Historiarum seraphicae religionis, fol. 151. Pietro RidolfiI, Historiarum seraphicae religionis libri tres, Venedig 1586, 151v
  • [176r–182v]. Tabula regulae. >Tabula regulae fratrum minorum et suarum declarationum in codice iuris positarum<. Actus fratribus illiciti erga habentes elemosinam pecuniariam pro eorum necessitatibus, A[&] in fine, Di in fine. Abdicacio proprietatis qualis sit, I et aliis locis …. Die Buchstaben beziehen sich auf die an den Rändern 2r–15r (A–Z) und 106r–174v (Ab–D[-us]) angebrachten Entsprechungen
  • [183r–v]. leer
  • [184r–198r]. Epistola de tribus quaestionibus ad magistrum innominatum. Bonaventura. Epistola sancti Bonaventure ad magistrum innominatum eliminans errorem contra regulam beati Francisci, domino respondente per servum suum sanctum Bonaventuram. Innominato magistro frater Bonaventura spiritum intelligencie veritatis. Proponis, charissime, ut tibi tres articuli de regula fratrum minorum absolvantur … – … et si vocaverit te non recuses. Vale in domino. Bonaventura, Opera, Bd. 8, Quaracchi 1898, S. 331–336, Hs. erwähnt S. LXIX.. Distelbrink, Balduinus. - Bonaventurae scripta: authentica dubia vel spuria critice recensita. - (Subsidia scientifica Franciscalia, 5). – Rom, 1975 , S. 45f., Nr. 46.
  • [198v–199v]. Nachtrag. Petrus Rudolphinus Tossinianensis in Historiis seraphicis, quas Sixto V. (a nunc episcopus est ordinatus) dedicavit, hanc fratris minoris conventualis professionis formulam et se tradit, fol. 151. b. Formula professionis: Ego fr. N. voveo et promitto deo omnipotenti … – … et castitate. Ridolfi, Pietro. - Historiarum seraphicae religionis libri tres. - Venetiis, 1586, 151v.. Ridolfi wurde am 18. 2. 1587 Bischof von Venosa, vier Jahre später von Senigallia. 199r Alia in ordine notatu digna. Anno etc. 1258 Alexander 4. pontifex Gregorii 9. nepos rigorem regulae nostrae in multis misericorditer temperavit pontificatus sui anno 5. Idem …
  • [200r–271v]. Expositio regulae Francisci. David de Augusta. >Incipit exposicio fratris David super regulam ordinis minorum<. Sanctus pater Franciscus spiritus dei repletus … [203r] >In nomine domini incipit regula et vita minorum fratrum primum capitulum<. [203v] Regula et vita minorum fratrum hec est etc. Regule recte dirigens ad viam infancie [sic], vita vivificans … – … sicut nemo ad potum aque simplicis cogi solet. >Explicit exposicio regule fratrum minorum a fratre David memorie compilata<. [257r ganzer Text getilgt durch die Bemerkung vacat (rot), 257v leer, mit der Bemerkung Hic non est defectus (rot), 258r neu begonnen. 200r–203r (Vorrede und Anfang von Kap. 1), 214v–231r (Kap. 4 und Expositio bona), 232r–v (ein Stück von Kap. 5), 233r–236r u. 242r–246r (Teile von Kap. 6), 248v–251v (Kap. 8 und die erste Hälfte von 9) entsprechen der Teiledition von Eduard Lempp, David von Augsburg, in: Zeitschrift für Kirchengeschichte 19 (1899), S. 345–359.
  • [272r–316r]. Bulla «Regimini universalis ecclesiae» (Mare magnum). Sixtus IV Papa. [31. August 1474, Transsumpt vom 13. 9. 1474 des päpstlichen Kämmerers Jacobus de Mucciarellis für Emericus de Kemel, Generalkommissar und Prokurator der cismontanen Franziskaner-Observantenprovinz an der Kurie] In nomine domini amen. Noverint universi et singuli … quod nos, Iacobus de Mucciarellis de Bononia utriusque iuris doctor … camere apostolice generalis auditor nuper ad venerabilis … Emerici de Kemel ordinis minorum de observantia familie ultramontane in Romana curia procuris et commissarii instanciam et requisicionem … ad videndum litteras apostolicas … mandavimus … 273r Sixtus episcopus servus servorum dei … Regnum [sic] universalis ecclesie … – … ac si ipse originales litere fuerint exhibite vel ostense … Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnacionis dominice millesimo quadringentesimo septuagesimo quarto pridie Kalendas Septembris pontificatus nostri anno quarto. Bullarium Franciscanum, Nova series, Bd. 3, Quaracchi 1949, S. 266–276. Quas quidem … per notarium publicum et scribam in infrascriptum transsumi etc.. Die beglaubigenden Notare Cincius de Viterbo und Iacobus Dominici hier namentlich nicht genannt; vgl. UB München, 8° Cod. ms. 147, 96v–121v.
  • [316v–317v]. Nachtrag. >Res notatu dignae fratrum minorum conventuum provinciae Argentinae<. Anno 1519 dominica 4 post pascha (22. Mai) fuit capitulum magnum Lucernae. Lucernenses eis honoris ergo dederunt 100 florenos, Suitenses, Ury, Subsylvani cum Claronensibus dederunt 40 coronatos, et honorifice tractati sunt et hospicio in aedibus civium recepti. Anno 1502 dominica 4 post pentecosten (12. Juni) capitulum celebratum est Salodori in quo 160 fratres fuerunt, a quibus 32 priores (?) provinciae et 5 doctores, et omnia magnifice per senatum administrata, et disputationes habitae et processio ad sanctum Ursum, et collatio a T. Murnero. Liebenau, Theodor von. - Der Franziskaner Dr. Thomas Murner. - Freiburg im Breisgau, 1913, S. 21. Liebenau, Theodor von. - Documenta quaedam circa vitam fr. Thomae Murneri O. M. Conv. - In: Archivum Franciscanum Historicum 6 (1913), S. 118. 317r Anno 1514 magnum capitulum celebratum est Argentinae cum omnibus vocalibus et electoribus in quo magister Tomas Murner procurator fuit, qui ab ingressu capituli ad prandium usque dominicale exegit a quolibet 30 flor. Renenses in auro, quare nihil expediri potuit propter magnitudinem sumptus, Murnerus tunc ab officio Guardianatus depositus est in quod administravit 9 mensibus tantum, et conventui aes alienum conflavit super 500 flor. fereque omnia utensilia maxime lectisternia sub eo conventus amisit. Liebenau, Theodor von. - Der Franziskaner Dr. Thomas Murner, S. 80. 317v Anno domini 1517 fuit capitulum generalissimum Romae in Ara coeli sub Leone X pont. max. … Catalogus conventuum quondam fratrum minorum conventualium provinciae Argentinae ordine alphabetice: Augustensis, Argentinensis, Bernensis …
  • Hinteres Spiegelblatt. Nachtrag. >Laudes regulae fratrum minorum a domino Francisco prolatae<. Pater Franciscus communem professionem et regulam ardentissime zelans volebat quod eam semper apud fratres haberent …

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Leodegar Ritzi OFM, siehe Korrekturen und Nachträge. Im vorderen Spiegel Exlibris "Bibliothecae FF. Minorum S. Francisci Conv. Lucernae ad S. Mariam in Augia". 1r Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh.
Akzession:
  • Eigentümer: ZHB Luzern Sondersammlung

Einband

Einband:
Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 16. Jh., Rücken neu unter Verwendung alter gestempelter Lederreste. Streicheisenlinien; zwei Rollenstempel, der eine mit Hund und Einhorn (?). Eine neue nach vorn greifende Kantenschliesse. Spiegelblätter und Vorsatzblatt (I) Papier. Im vorderen Spiegel, teilweise auf der Rectoseite des Vorsatzblatts, Exlibris des Franziskanerklosters Luzern (Wegmann, Exlibris, Nr. 4534). Auf dem Schnitt Regula Franc. sowie kopfstehend 3 vor nicht identifizierbarem Zeichen und Monogramm M. Ledersignakel auf Bl. 15 (abgefallen), 33, 37, 44, 57, 84, 106, 149, 176, 184 (ausgerissen), 200, 203, 210, 217, 231, 246, 272 (abgefallen). 1966 von Hans Heiland, Stuttgart, restauriert. Lederbd. ü. Holz, Blindprägung (Streicheisenlinien, Rollen), 1 Metallschliesse (Lederteil ersetzt), Titel auf Vorderschnitt

Buchblock

Beschreibstoff:
Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 66069 (1494/95); zudem ein ähnlicher Ochsenkopf, eine Schlange und drei verschiedene Kronen, alle mit zweikonturiger Stange, wohl zusammengehörig, vgl. Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 71276–79
Lagen:
4 VI⁴⁸ + IV⁵⁶ + VI⁶⁸ + (VII+1)⁸³ + VI⁹⁵ + V¹⁰⁵ + 5 VI¹⁶⁵ + V¹⁷⁵ + IV¹⁸³ + VIII¹⁹⁹ + 6 V²⁵⁹ + 4 VI³⁰⁷ + V³¹⁷, Bl. 83 Einzelblatt. Bezeichnung der Blattfolge in der ersten Lagenhälfte, z. T. in Rot, sichtbar: 25r–31r "A–G"; 40r "4", 43r "7"; 84r "1", 87r–89r "4–6"; 176r "1"; 184r "1", 185r "2", 187r "4"; mit durchlaufender Zählung Bl. 106–175 (Bullen «Exiit» und «Exivi») und 200–271 (David de Augusta), sichtbar: 112r "7", 124r "14" 135r, "20", 136r "21", 171r "41" bzw. 200r "1", 201r "2", 203r "4", 214r "xi", 215r "i2", 220r "13", 225r "18", 230r "i9", 240r "25", 242r "27", 250r "31", 261r "38", 263r "40 (gestr. 31)". Reklamanten: 68v, 117v (Rest), 153v, 165v, 219v–259v
Zählungen:
Neuere Foliierung: I. 1–317

Ausstattung

Rubrizierungen:
Rubriziert, rote Überschriften, Paragraphenzeichen und Unterstreichungen. Zitate aus der Regula Francisci in der Expositio des David de Augusta (200r–271v) in Rot
Initialen:
An den Rändern des Schriftraums Zierschlaufen, ausgehend von den Buchstabenschäften oder als Kürzungszeichen. Ein- bis dreizeilige rote Lombarden mit Punktverdickungen und Konturbegleitstrichen, 210v und 246v schwarz, 203v und 238r rot-schwarz
Einrichtung:
Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 6,5–7,5 x 5–5,5, 13–20 Zeilen
Schrift:
1r–56v, 84r–182v, 200r–316r frühe Fraktur von einer Hand; 57r–83v, 184r–198r flüssige jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von einer anderen Hand
Zusätze:
Wenige Korrekturen der Schreiber, z. B. 15v, 74r (Streichung), 135v, 191v, 307v. 18v–32v, 106r–172r und 276v–313v Marginalien von der Hand des Schreibers, z. B. 18v Precepta armata, 159r De vestimentis fratrum articulus 3us, 278v Ministri provinciales in suis capitulis possunt fratribus dare officium predicationis. Nachträge: Ir–v, 175r–v, 198v–199v, 316v–317v und hinteres Spiegelbl. von der Hand des Leodegar Ritzi OFM († 1588), zudem Annotationen, z. B. 6v Admonitio, Aequipollens, Libertas (entsprechend der Gliederung 18v–32v), im Testamentum Francisci (37r–43r), 176r Index; zu Ritzi Handbuch der historischen Buchbestände in der Schweiz, Hildesheim 2011, Bd. 2, S. 47, sowie in der Einleitung, S. 23-25

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 208-212
Literatur:
  • Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern ,1836, Bd. 3, S. 163, Nr. 121
  • Oliger, Livarius. - Expositio quatuor magistrorum super Regulam Fratrum Minorum (1241–1242). - Rom, 1950, S. 45–48
  • Frey, Josef . - Aus Handschriften des Franziskanerklosters Luzern. - In: Der Geschichtsfreund, 105 (1952), S. 276f.
  • Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 61
  • Esser, Kajetan/ Oliger, Rémy. - La tradition manuscrite des Opuscules de saint François d’Assise. - Rom, 1972, S. 54 (ohne Sigle)
  • Kurten, Edmund. - Weitere Textzeugen für die Opuscula des hl. Franziskus von Assisi. - In: Collectanea Franciscana 45 (1975), S. 254.

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Erschliessungsniveau Normalniveau
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2023; Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351579705501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000189849DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351579705501
  • (41SLSP_RZS)9914249444605505
Quelle: