Johannes Genesius Quaia de Parma; Einsiedler Engelweihbulle; Johannes Gerson; Henricus de Hassia; Johannes Friburgensis; Marcus Schönbrunner; Iacobus de Voragine

Johannes, Genesius Quaia de Parma
Kurzformat

Johannes Genesius Quaia de Parma; Einsiedler Engelweihbulle; Johannes Gerson; Henricus de Hassia; Johannes Friburgensis; Marcus Schönbrunner; Iacobus de Voragine / um 1400, 1434, 1425-1449
1 Band (228 Blätter) : 20 x 14,5–15 cm - Papier
  • Luzern, ZHB, Msc.31.4

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351576405501
005 20240312023509.0
008 000000m14001449xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS / 04102023 / wiga 
035 |a (HAN)000189882DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351576405501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249446305505  |9 (41SLSP_RZS)9914249446305505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a m  |c 1400-1449 
100 1 |a Johannes  |c Genesius Quaia de Parma  |d -1391  |4 aut  |0 (DE-588)102509557 
245 1 0 |a Johannes Genesius Quaia de Parma; Einsiedler Engelweihbulle; Johannes Gerson; Henricus de Hassia; Johannes Friburgensis; Marcus Schönbrunner; Iacobus de Voragine 
264 0 |c um 1400  |c 1434  |c 1425-1449 
300 |a 1 Band (228 Blätter)  |c 20 x 14,5–15 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung 
510 4 |a Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 148-153 
541 |f ZHB Luzern Sondersammlung 
546 |a Lateinisch 
561 |a Teil 1: um 1400 ; Teil 2: 1434 ; Teil 3: Zweites Viertel des 15. Jh. 
561 |a Teil 2 teilweise von Sigismundus Spenlin de Werdenberg geschrieben und 151r auf den 6. August 1434 datiert, zu ihm: Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, S. 234. Teil 1 ist aufgrund der Wasserzeichen des Papiers um 1400, Teil 3 ins zweite Viertel des 15. Jahrhunderts zu datieren. 
561 |a 1r "Fratrum Minorum Conventus Sancti Francisci Lucernae", 17. Jh., sowie Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh. 
563 |a Mit himbeerrotem, z. T. abgeschabtem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh. Ehemals zwei nach hinten greifende Langriemenschliessen, die als Blüten ausgebildeten Riemenbefestigungen aus Messing im Vorder- sowie die Löcher der Befestigungstifte im Rückdeckel erhalten. Ehemals Catenatus, Loch der Kettenklammer am oberen Rand des Vorderdeckels sowie Rostspuren auf Bl. A. Ungefärbte Kapitale. Vorsatzblätter (A, Z) Papier. Im vorderen Spiegel Abklatsch einer deutschsprachigen Urkunde, 15. Jh. Spiegelblatt hinten Pergamentfragment eines Psalters, 12. Jh., Ps 30,21–31,6 und 36,19–31. In den Fälzen Pergamentfragmente einer weiteren Handschrift, 14. Jh. Auf dem Rückdeckel altes Signaturschild 71, 15./16. Jh. Rücken mit braunem, schwarz gesprenkeltem Papier geflickt, 18. Jh., zwei fragmentarische Titelschilder übereinander geklebt, 18. Jh., vom unteren lesbar "[I]oannis [de Parma] De [civitate Christi], vom oberen I[oannes de Parma] T[ractatus D[e civitate Christi]". 
581 |a Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern, 1836, Bd. 3, S. 157, Nr. 16; S. 159, Nr. 43; S. 160, Nr. 62 und Nr. 65; S. 163, Nr. 120, sowie S. 164, Nr. 177 
581 |a Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, Nr. 479 
581 |a Kristeller, Paul Oskar. - Iter Italicum. - Leiden, 1990, Bd. 5, S. 123. 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 27.03.1995  |k pk  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2023  |i Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga  |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 0 |a Bl. 3–48, 98–103 Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 78847 (1397), 78730 (1400) und 78791 (1401); Bl. 50–72 Buchstabe G, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 27584 (1395) und 27594 (1396); Bl. 76–95 Blume, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 126802 (1395); Bl. 106–123 Frau mit Kreuz, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 21232 (1432); Bl. 126–152 Blume, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 126521 (1430); Bl. 156–224 Krone, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 50259 (1430) und 50263 (1430)  |b 8 VI⁹⁶ + IV¹⁰⁴ + 5 V¹⁵⁴ + 6 VI²²⁶. Vor Bl. 97 und nach Bl. 104 fehlen möglicherweise je 2 Blätter, Textverlust (siehe Inhalt, 96v und 103v). In Teil 1 Lagenzählung am Schluss der Lagen: 1us (12v) – 8us (96v). 12v–144v Reklamanten. Ab Bl. 155 die äusseren Doppelblätter jeder Lage im Falz mit Papierstreifen verstärkt  |c Neuere Foliierung: A. 1–226. Z. 
596 1 |a Rubriziert, rote Überschriften, Paragraphenzeichen und Unterstreichungen. Über dem Schriftspiegel auf den Verso-Seiten Zählung der Teile in Rot: porta prima – porta 12a, auf den Recto-Seiten Kapitelzählung in Rot  |b Marginalien zur Strukturierung des Inhalts von der Hand des Rubrikators. 1–3zeilige rote Lombarden, z. T. mit Punktverdickungen, Konturbegleitstrichen oder Ausläufern, 1r mit ornamentaler Schaftaussparung  |d Begrenzung des Schriftraums mit Stift, Schriftraum 15–15,5 x 9,5–11, Bl. 97–104 zweispaltig (4,5–6), 28–33 Zeilen , in der Tabula (97r–103v) bis 43, in der Engelweihbulle (104r–v) 36–39 Zeilen  |e Ältere gotische Buchkursive von zwei Händen, Händewechsel 93r/97r. Kapitelanfänge z. T. in Textualis  |f Korrekturen der Schreiber, z. B. 2v, 20v, 67r, 104r von zeitgenössischer Hand 37r, 68v. Von verschiedenen zeitgenössischen Händen: in Teil 1 Marginalien zur Strukturierung des Inhalts; 2r–20v Korrekturen und Ergänzung von Paragraphenzeichen von einer Hand, die 11r–16r und 53r–59r auf dem unteren Rand den Text kommentierte und von der auch die Reklamanten in Teil 1 stammen; 3v Marginalie von einer weiteren Hand. Notazeichen in Teil 1. Nachträge, 15. Jh.: 93r–96v  |3 Teil 1 (1–104, um 1400): 
596 1 |a 108v–111v rot unterstrichene oder gerahmte Marginalien zur Erschliessung des Inhalts von der Hand des Schreibers. Rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen  |b 1–3zeilige rote Lombarden, z. T. mit Punktverdickungen und Konturbegleitstrichen, 148v Schaftaussparung und vegetabilem Ornament im Binnenfeld. 120v 3zeilige rot-schwarz ornamental gespaltene Initiale mit Quadratmuster im Binnenfeld  |d Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 14–14,5 x 8,5–9, 22–31 Zeilen  |e Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von einer Hand; 125r, 128v–129v, 130v–131r, 134v–135r, 137v–138r, 139v–140r, 143v–144v, 146v–148r, 149r–152r Bastarda mit Schleifen von der Hand des Sigismundus Spenlin de Werdenberg  |f Korrekturen der Schreiber, z. B. 112r, 126v.  |3 Teil 2 (105–154, 1434) 
596 1 |a 215v rubriziert, Schreibervers in Rot  |b Raum für 2–4zeilige Initialen ausgespart, nicht ausgeführt  |d Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, 155r–160v mit Stift, Schriftraum 16–17,5 x 10–11,5, 33–38 Zeilen  |e Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von zwei Händen, Händewechsel 160v/161r. 161v–215v Marginalien zur Erschliessung des Inhalts von der Hand des Schreibers  |f Korrekturen der Schreiber, z. B. 160v, von zeitgenössischer Hand 155r, 158v. In Teil 3 zeitgenössische Marginalien, 184r von der gleichen Hand auf Deutsch: "verbrant, blůt, wessrig blůt, erdist blůt id est sanguis niger". Notazeichen. Nachträge, 15. Jh.: 216r–226v.  |3 Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.) 
596 3 1 |n Teil 1  |g Ar–v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 1  |g 1r–93r  |t De civitate Christi  |r Johannes Genesius Quaia de Parma  |i [Widmung] Strenuissimo militi mangnificoque domino domino Benedicto de Gambacurtis de Pisis frater Iohannes de Parma sacre theologie magister ordinis Minorum et in domino Ihesu gloriose cum omnium virtutum ornamento felici librum de civitate Christi que hiis diebus cum multo labore mentisque sudore composui celsitudini vestre transmitto … [Prolog] >Incipit liber de civitate Christi<. Fundamenta eius in montibus sanctis ait ille David prophetarum eximius … [2r Text] >Porta prima<. >Capitulum primum<. Regis mangni [sic] civitas fundatur … – … dux et capitaneus dominus noster Ihesus Christus qui vivit et regnat etc. Explicit liber seu tractatus de civitate Christi  |v Basilio Pergamo, I Francescani alla facoltà teologica di Bologna (1364–1500), in: Archivum Franciscanum Historicum 27 (1934), S. 17f.  |v Johannes Johannes Genesius Quaia de Parma, Liber de civitate Christi, Reggio Emilia: Ugo Ruggeri, 22. 01. 1501, a2–z8. 
596 3 0 |n Teil 1  |g 93r–96v  |t Sermones  |i [Nachtrag] [Q]ui perspexerit in lege perfecte libertatis … (Iac 1,25). Secundum Boetium 3 de consolacione prosa [2]: Omnis mortalium cura … Et beatus Augustinus libro 13 de civitate capitulo [-]: Omnes inquit homines in hoc volito concordant ut velint esse beati … [95v] [R]espondens Ihesus dixit: Confiteor tibi pater … (Mt 11,25). Quia sanctus Franciscus sectator spiritualissimus fuit ewangelice perfectionis et perfectus in illo Christi imitator … – … Tollite iugum meum super vos et discite a me. Verte unum folium et quere residuum tali signo ++, [darunter Reklamant] Respexerit in lege perfectorum  |s beide Textanschlüsse verloren, vgl. 103v. 
596 3 0 |n Teil 1  |g 97r–103v  |t Tabula super tractatum de civitate Christi$  |i >Tabula super tractatum de civitate Christi<. Absolvendi auctoritatem quis habet, porta 4, c. 3, q. 4. Abstinencia iuristarum, iudicum et legistarum qualis debet esse, p. 6, c. 1, q. 3 … – … Christus quomodo septem ordines clericales in se habuit, p. 4a, c. 4 porte quarte. Verte folium unum et repperies huius tabule residuum tali signo +  |s Der Rest der Tabula ist verloren, vgl. 96v (siehe Lagen). 
596 3 0 |n Teil 1  |g 104r–v  |t Einsiedler Engelweihbulle  |i Incipit pulla super consecracione capelle beate Marie virginis in Einsydelen scriptum et inceptum in anno ab incarnacione domini [gestrichen: 1393] 1395 in die sancti Mauricii et sociorum eius. Leo episcopus servus servorum dei. Convenit apostolico moderamini … – … et apostolice sedis gracia et auctoritate cunctos predictum locum confessi et contriti devote visitantes a pena et a culpa reddimus absolutos. Explicit privilegium Leonis super dedicacione et consecracione angelica capelle inthemerate semperque virginis Marie in loco qui fulganter dicitur ad heremitas in theritorio Zhuitensis (?) Constantiensis ecclesie dyocesis. De qua virgine ac ingressu eiusdem capelle dicit versificator: Angelice lucis speculum decor eius adumbrat, hunc oculum flectit curia tota suum, hec est quam celi pictor deus meus et extra, pinxit et angelica dote polivit eam. Ianua sum vite vos parcere clama venite, Quid admiramini divinum est mysterium hoc quod cernitis. Amen  |v Ringholz, Odilo. - Wallfahrtsgeschichte Unserer Lieben Frau von Einsiedeln. - Freiburg im Breisgau, 1896, S. 313–315, Hs. erwähnt S. 317.  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd.144, Sp. 811 und Bd. 171, Sp. 1383  |v Henggeler, Rudolf . - Die Einsiedler Engelweihe. - In: Zeitschrift für schweizerische Kirchengeschichte 40 (1946), Hs. erwähnt S. 13. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 105r–116r  |t Opus tripartitum de praeceptis et de confessione  |r Johannes Gerson  |t >Alius tractatus magistri Iohannis de Iersona Parisiensis<. [Widmungsbrief] Christianitati suus qualiscumque zelator … [105v Text] >Capitulum primum<. Firmiter credendum est …– … et sapiens instruat ignorantem, quia in illum deo validus sacrificium etc. >2us tractatus de confessione<. Confessurus ergo primitus tuam examines conscienciam ut predictum est circa peccata mortalia quae sunt 7tem etc. De quibus queras in tractatu[s] transcripcione (?) que dicitur Rudimentum confitencium  |v Jean Gerson, Oeuvres complètes. - hrsg. v. Palémon Glorieux, Bd. 2, Paris/Tournai/Rom/New York 1960, S. 74f.  |v Ioannis Gersonii Opera omnia. - hrsg. v. Louis Ellies du Pin, Bd. 1, Antwerpen 1706, Sp. 427–442  |v Schulte, Johann Friedrich von. - Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts. – Stuttgart, 1877, Bd. 2, S. 383 (Nr. 1)  |v Pierre Michaud-Quantin, Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles). - Louvain/Lille/Montreal, 1962, S. 81f.  |v Bloomfield, Incipits, Nr. 734  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 4491  |s Die einzelnen Kapitel sind z. T. stark gekürzt; eingeschoben: 108v–110r >Septem genera qui collunt ydola<. Sunt autem 7 genera hominum qui deum aliquo modo non collunt sed ydola vana adorant … 110v–111v >Non sumes nomen dei tui in vanum<. Unde Augustinus: Nomen dei in vanum sumit qui turpia verba fit in corde … 
596 3 0 |n Teil 2  |g 116r–117v t peccatis cordis, oris, operis et omissionis  |i >De peccatis<. Peccata cordis sunt hec: Cogitacio, delectacio, consensus, infidelitas … – … [117r] >Peccata omissionis<. Deo non cogitare, ipsum non timere … Ignorantes non instruere, afflictos non consolare, ammonitionibus non athescere [statt: acquiescere]. >Item aliena peccata sunt hec<. Iussio, consilium, consensus, palpa … >Circumstancie sunt<. Quis fueris, cuius status, quam peccatum … [17v] >Item generalis confessio<. Cogitacione, delectacione, ore, opere … – … et alio quo vis modo consueto. Hec de illo  |v Joannis Gersonii Opera omnia. - hrsg. v. Louis Ellies du Pin, Bd. 3, Editio secunda, Den Haag 1728, Sp. 125–127 
596 3 0 |n Teil 2  |g 117v–120v  |t Opus tripartitum de scientia mortis  |r Johannes Gerson  |i >3a pars huius opusculi de erudicione moriencium<. Si veraces fidelesque amici cuiuspiam egroti … – … nisi ea die confessionem faciat … et hec de hiis sufficiant etc.  |v Ioannis Gersonii Opera omnia, Bd. 1, Sp. 447–450. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 120v–129v  |t Dialogus de rara seu frequenti celebratione missae  |r Henricus de Hassia  |i >Exortacio quedam a sacerdotes qui raro legunt missas etc.<. [Prolog] Quando vox illa iusticie auribus meis insonuit … [Text] >Incipit dyalogus<. [Pontifex] Dic mihi o sacerdos … – … quem angelus scimus adorare revereri et timere qui est benedictus … Amen  |v Exhortatio de celebratione missae, [Esslingen: Conrad Fyner, 14]73 (Hain 6775; GW 9511), [1v–10v]  |v Heilig, Konrad Josef. - Kritische Studien zum Schrifttum der beiden Heinriche von Hessen. - In: Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte 40 (1932), S. 161–163  |v Franz , Adolph. - Die Messe im deutschen Mittelalter. – Freiburg, 1902, S. 516f. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 130r–151r  |t Confessionale sive tractatus de instructione confessorum  |r Johannes de Friburgo  |i >Alius tractatus de instruccione confessorum<. Simpliciores ad minus expertos confessores de modo audiendi confessiones informare cupiens … – … Nota eciam quod episcopi et alii prelati exempti certos et discretos debent eligere confessores. De hoc habes l. 3, c. 34 de pe[nitentiis] et re[missionibus] q. 78 et tribus sequentibus etc.  |v Johannes de Friburgo, Confessionale, [Erfurt ca. 1483] (HAIN 9248; GW M13586), a1r–c6v, jedoch fehlt ein Teil der Admonitiones generales (a2r, Zeile 27 – a3v, Zeile 28)  |v Schulte, Johann Friedrich von. - Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts. – Stuttgart, 1877, Bd. 2, S. 422f. (Nr. 8)  |v Stelling-Michaud, Sven. - Catalogue des manuscrits juridiques (droit canon et droit romain) de la fin du XIIe au XIVe siècle conservés en Suisse. - Genève, 1954, S. 57, Nr. 76  |v Pierre Michaud-Quantin, Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles). - Louvain/Lille/Montreal, 1962, S. 49f.  |v Käppeli, Thomas. - Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. - 4 Bde. - Rom, 1970-1993, Nr. 2346 (Hs. nicht erwähnt)  |v Bloomfield, Morton W. - Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. - Cambridge (Mass.), 1979, Nr. 5755  |v Hamm, Marlies. - Artikel Johannes von Freiburg. - In: Verfasserlexikon2, Bd. 4 (1983), Sp. 605–611. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 151r  |t Schreibervermerk  |i Expliciunt trac[ta]tus ante scripti diversi de pe[nitentiis] et re[missionibus] scripti per Sigismundum Spenlin de Werdenberg anno 1434 feria sexta ante Laurencii sinodo sancta tunc existente in Basilea in Germania etc. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 151v–152r  |t Concordantia articulorum fidei apostolorum cum prophetis  |i >Jeremias<. Patrem invocabitis qui terram fecit et condidit celos. [152r] >Deus pater omnipotens<. Credo in deum patrem omnipotentem creatorem celi et terre >Petrus< … – … [151v] >David<. Evigilabunt omnis alii ad vitam eternam et alii in obprobrium. [152r] >Via [sic] eterna in celis<. Et vitam eternam. Amen. >Mathyas<  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 8526 
596 3 1 |n Teil 2  |g 152v–154v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 155r–215v  |t Quadragesimale peregrini cum angelo  |r Marcus Schönbrunner  |i Maria prebe iuvamen ad meum laborem. Prolog: [P]neumatis almi gracia primus. Gregorius super Ezechielem sic ait: Nulli omnipotenti deo tale est sacrificium … Text: [C]um ieiunatis … (Mt 6,16). Dicto [sic] historia primo prosequendo similiter per totam 40m …  |v Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500 / nach den Vorarbeiten von Johann Baptist Schneyer hrsg. v. Ludwig Hödl und W. Knoch. - Münster (Westfalen), 2001 (CD-ROM)., Marcus Schönbrunner OP Nr. 1–25. 182r [P]opulus hic labiis me honorat … (Mt 15,8). Postquam noster peregrinus heri vidit penas male iudicancium, proximo hodie devenit ad quoddam castrum 3ci muro circumdatum … 183v  |v Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500 / nach den Vorarbeiten von Johann Baptist Schneyer hrsg. v. Ludwig Hödl und W. Knoch. - Münster (Westfalen), 2001 (CD-ROM), Marcus Schönbrunner OP Nr. 27–54. Schluss: 4° sicud placet dicas etc.  |v Schneyer, Johannes Baptist. - Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters. – München, 1965, S. 111, 115, 404  |v Zumkeller, Adolar. - Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken. - Würzburg, 1966, S. 113f., Nr. 245  |v zum Autor: Gilles Gérard Meersseman, Notice bio-bibliographique sur deux frères Prêcheurs Silésiens du XIVe siècle nommées Peregrinus, in: Archivum fratrum Praedicatorum 19 (1949), S. 273f.  |s Anschliessend Schreibervers: >Laus est finire, vituperium incepta perire. Deo sit laus et gloria etc. Orate pro me etc.<. Vgl. Colophons, Bd. 6, S. 374, Nr. 22279/22280. 
596 3 0 |n Teil 3  |g 216r–218v  |t De modo vivendi fidelium  |r Johannes Gerson  |i [Nachtrag] Regula ad nobiles, potentes et scabinos etc. Ne pauperes per potenciam suam opprimant … – … Regula ad omnes. Ut excommunicatos vitent … In fine vite tormenta inferni et gaudia paradisi cogitent etc.  |v Johannes Gerson, Oeuvres complètes, hrsg. v. Palémon Glorieux, Bd. 8, Paris 1971, S. 1–  |v Bloombield, Incipits, Nr. 5127 (Hs. nicht erwähnt). 
596 3 0 |n Teil 3  |g 219r–v  |t Articuli quibus inhibentur personae ne sacramentum accedant  |i [Nachtrag] Hii sunt articuli quibus inhibentur persone ne sacramentum accedant. Primo qui non dant neque solvunt decimas neque offertorium. Secundo omnibus qui retinent penes se testamenta ecclesie vel sacerdotum vel qualescumque res … – … 29, qui commederunt in ultima nocte carnis privii cibos prohibitos post mediam noctem et qui non sunt confessi 
596 3 0 |n Teil 3  |g 219v  |t Casus reservati  |i [Nachtrag] Hii sunt casus in quibus simplex sacerdos neminem potest absolvere: homicidium, incendium ecclesiarum … Casus episcopales. Incestum faciens, deflorentes, sodomite …  |s WALTHER, Carmina 9170. Casus papales. Ecclesias urens, heresis nec non sacra frangens, falsificans bullas … Vgl. WALTHER, Carmina 411 
596 3 0 |n Teil 3  |g 220r  |t Exempla  |i [Nachtrag. Kopftitel] Duo ex de iudicibus. Primus est: pauper pro heritate diu accessit consilium et tantam habuit iusticiam … 2°: quidam pauper diu accessit ad vicarium domini episcopi … Exemplum: De leone qui murem in campo interficere voluit, sed mus dixit: Domine rex … Exemplum: De accipitre qui ova posuit et cornix furata fuit ova … Exemplum: Quidam canis conquerebatur false de quoddam agno quod commedisset eius cibum et sic accessit iudicem videlicet simiam … 
596 3 0 |n Teil 3  |g 220v–222r  |t Quaestiones de angelis  |i [Nachtrag] >Questiones de angelis<. Prima est utrum cuilibet homini sit angelus deputatus, dico quod ab isti sue concepcione … 121r 2° utrum inter creacionem angeli et eius beatitudinem sive confirmacionem fuerit aliqua mora, dicitur quod sic … 3° questio utrum primum peccatum angeli fuerit superbia et videtur quod sic, quia dicitur Ecclesiastici 10 Inicium omnis peccati est superbia … 121v 4° questio utrum primi parentis in statu innocencie habuerunt angelum custodem, dico quod sic … 5° questio utrum Antichristus habuit custodem angelum, dico quod sic … 
596 3 0 |n Teil 3  |g 222v–224r  |t Sermo in dedicatione ecclesiae  |i [Nachtrag] Domum tuam domine decet sanctitudo etc. verbum hoc scriptum est in psalmis (Ps 92,5) et bene convenit predicare de consecracione huius ecclesie quia hec est domus dei … – … tunc vere poterit domus dei appellari  |v Schneyer, Bd. 8, S. 407, Nr. 160. 
596 3 0 |n Teil 3  |g 224v–226r  |t Legenda aurea  |r Iacobus de Voragine  |i [Kap. 178] De dedicatione ecclesiae. Nachtrag. Qualiter consecratur ecclesia. Episcopus enim ter circuit ecclesiam et qualibet vice ad ianuam veniens percutit cum baculo pastorali … [225v] Qualiter consecratur altare … – … ingens auctoritas et animi instabilitas etc. Amen. Explicit consecracio altarim [sic]. Deo gracias  |v Iacopo da Varazze, Legenda aurea, hrsg. v. Giovanni Paolo Maggioni, Tavarnuzze/Firenze 2007, Bd. 2, S. 1290152–1294205, 1288103–1289112, 1289123–1290151  |s Anschliessend: Pro hiis et tribus generibus Salomon in dedicacione templi deprecatus est 2 Regum 8 et 9. Utrumque enim genu in terram fixerat et manus expanderat in celum etc. (III Rg 8,54) … Alienigena … (III Rg 8,41–43) … Item si peccaverit homo … (III Rg 8,31–32) … Item si clausum fuerit celum … (III Rg 8,35–36) … Post hoc apparuit dominus Salomoni dixitque ei: Exaudivi oracionem et deprecacionem quam deprecatus es coram me etc. (III Rg 9,2–3). 
596 3 0 |n Teil 3  |g 226v  |t Sermo de assumptione BMV  |i [Nachtrag] Optimam partem elegit virgo Maria … (Lc 10,42). Angelus qui beatam virginem alloquitur in suis contemplativis oracionibus dicit: Maria virgo virginum … – … tu es illa que optimam partem elegit, que etc. 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 734  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 5755  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 5127 (Hs. nicht erwähnt)  |2 han-A4 
690 |a Käppeli, Scriptores Nr. 2346  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1350-1500, Marcus Schönbrunner OP Nr. 1-25  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1350-1500, Marcus Schönbrunner OP Nr. 27-54  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 8, S. 407, Nr. 160  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 411  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 9170  |2 han-A4 
700 1 |a Sigismundus  |c Spenlin de Werdenberg  |d 1432-1485  |4 scr  |0 (DE-588)1304974049 
700 1 |a Gerson, Jean  |d 1363-1429  |0 (DE-588)118557866  |4 aut 
700 1 |a Henricus  |c de Hassia  |d ca. -1427  |0 (DE-588)10249830X  |4 aut 
700 1 |a Johannes  |c de Friburgo  |d 1250-1314  |0 (DE-588)118829122  |4 aut 
700 1 |a Schönbrunner, Marcus  |0 (DE-588)1304996344  |4 aut 
700 1 |a Jacobus  |c Genua, Erzbischof  |d 1228-1298  |0 (DE-588)118556401  |4 aut 
710 2 |a Kloster Sankt Maria in der Au  |0 (DE-588)4256372-0  |4 fmo 
710 2 |a Kantonsbibliothek Luzern  |0 (DE-588)3058552-1  |4 fmo 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRK  |9 (41SLSP_RZS)9914249446305505 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRK  |p 12  |j Msc.31.4  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249446305505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249446305505  |9 (41SLSP_RZS)9914249446305505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, Msc.31.4
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Johannes Genesius Quaia de Parma; Einsiedler Engelweihbulle; Johannes Gerson; Henricus de Hassia; Johannes Friburgensis; Marcus Schönbrunner; Iacobus de Voragine
Entstehungsangaben:
um 1400, 1434, 1425-1449
Entstehungszeit (normiert):
1400-1449 -
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (228 Blätter); 20 x 14,5–15 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • Teil 1. [Ar–v]. leer
  • Teil 1. [1r–93r]. De civitate Christi. Johannes Genesius Quaia de Parma. [Widmung] Strenuissimo militi mangnificoque domino domino Benedicto de Gambacurtis de Pisis frater Iohannes de Parma sacre theologie magister ordinis Minorum et in domino Ihesu gloriose cum omnium virtutum ornamento felici librum de civitate Christi que hiis diebus cum multo labore mentisque sudore composui celsitudini vestre transmitto … [Prolog] >Incipit liber de civitate Christi<. Fundamenta eius in montibus sanctis ait ille David prophetarum eximius … [2r Text] >Porta prima<. >Capitulum primum<. Regis mangni [sic] civitas fundatur … – … dux et capitaneus dominus noster Ihesus Christus qui vivit et regnat etc. Explicit liber seu tractatus de civitate Christi. Basilio Pergamo, I Francescani alla facoltà teologica di Bologna (1364–1500), in: Archivum Franciscanum Historicum 27 (1934), S. 17f.. Johannes Johannes Genesius Quaia de Parma, Liber de civitate Christi, Reggio Emilia: Ugo Ruggeri, 22. 01. 1501, a2–z8.
  • Teil 1. [93r–96v]. Sermones. [Nachtrag] [Q]ui perspexerit in lege perfecte libertatis … (Iac 1,25). Secundum Boetium 3 de consolacione prosa [2]: Omnis mortalium cura … Et beatus Augustinus libro 13 de civitate capitulo [-]: Omnes inquit homines in hoc volito concordant ut velint esse beati … [95v] [R]espondens Ihesus dixit: Confiteor tibi pater … (Mt 11,25). Quia sanctus Franciscus sectator spiritualissimus fuit ewangelice perfectionis et perfectus in illo Christi imitator … – … Tollite iugum meum super vos et discite a me. Verte unum folium et quere residuum tali signo ++, [darunter Reklamant] Respexerit in lege perfectorum. beide Textanschlüsse verloren, vgl. 103v.
  • Teil 1. [97r–103v]. Tabula super tractatum de civitate Christi$. >Tabula super tractatum de civitate Christi<. Absolvendi auctoritatem quis habet, porta 4, c. 3, q. 4. Abstinencia iuristarum, iudicum et legistarum qualis debet esse, p. 6, c. 1, q. 3 … – … Christus quomodo septem ordines clericales in se habuit, p. 4a, c. 4 porte quarte. Verte folium unum et repperies huius tabule residuum tali signo +. Der Rest der Tabula ist verloren, vgl. 96v (siehe Lagen).
  • Teil 1. [104r–v]. Einsiedler Engelweihbulle. Incipit pulla super consecracione capelle beate Marie virginis in Einsydelen scriptum et inceptum in anno ab incarnacione domini [gestrichen: 1393] 1395 in die sancti Mauricii et sociorum eius. Leo episcopus servus servorum dei. Convenit apostolico moderamini … – … et apostolice sedis gracia et auctoritate cunctos predictum locum confessi et contriti devote visitantes a pena et a culpa reddimus absolutos. Explicit privilegium Leonis super dedicacione et consecracione angelica capelle inthemerate semperque virginis Marie in loco qui fulganter dicitur ad heremitas in theritorio Zhuitensis (?) Constantiensis ecclesie dyocesis. De qua virgine ac ingressu eiusdem capelle dicit versificator: Angelice lucis speculum decor eius adumbrat, hunc oculum flectit curia tota suum, hec est quam celi pictor deus meus et extra, pinxit et angelica dote polivit eam. Ianua sum vite vos parcere clama venite, Quid admiramini divinum est mysterium hoc quod cernitis. Amen. Ringholz, Odilo. - Wallfahrtsgeschichte Unserer Lieben Frau von Einsiedeln. - Freiburg im Breisgau, 1896, S. 313–315, Hs. erwähnt S. 317.. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd.144, Sp. 811 und Bd. 171, Sp. 1383. Henggeler, Rudolf . - Die Einsiedler Engelweihe. - In: Zeitschrift für schweizerische Kirchengeschichte 40 (1946), Hs. erwähnt S. 13.
  • Teil 2. [105r–116r]. Opus tripartitum de praeceptis et de confessione. >Alius tractatus magistri Iohannis de Iersona Parisiensis<. [Widmungsbrief] Christianitati suus qualiscumque zelator … [105v Text] >Capitulum primum<. Firmiter credendum est …– … et sapiens instruat ignorantem, quia in illum deo validus sacrificium etc. >2us tractatus de confessione<. Confessurus ergo primitus tuam examines conscienciam ut predictum est circa peccata mortalia quae sunt 7tem etc. De quibus queras in tractatu[s] transcripcione (?) que dicitur Rudimentum confitencium. Johannes Gerson. Jean Gerson, Oeuvres complètes. - hrsg. v. Palémon Glorieux, Bd. 2, Paris/Tournai/Rom/New York 1960, S. 74f.. Ioannis Gersonii Opera omnia. - hrsg. v. Louis Ellies du Pin, Bd. 1, Antwerpen 1706, Sp. 427–442. Schulte, Johann Friedrich von. - Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts. – Stuttgart, 1877, Bd. 2, S. 383 (Nr. 1). Pierre Michaud-Quantin, Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles). - Louvain/Lille/Montreal, 1962, S. 81f.. Bloomfield, Incipits, Nr. 734. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 4491. Die einzelnen Kapitel sind z. T. stark gekürzt; eingeschoben: 108v–110r >Septem genera qui collunt ydola<. Sunt autem 7 genera hominum qui deum aliquo modo non collunt sed ydola vana adorant … 110v–111v >Non sumes nomen dei tui in vanum<. Unde Augustinus: Nomen dei in vanum sumit qui turpia verba fit in corde …
  • Teil 2. [116r–117v t peccatis cordis, oris, operis et omissionis]. >De peccatis<. Peccata cordis sunt hec: Cogitacio, delectacio, consensus, infidelitas … – … [117r] >Peccata omissionis<. Deo non cogitare, ipsum non timere … Ignorantes non instruere, afflictos non consolare, ammonitionibus non athescere [statt: acquiescere]. >Item aliena peccata sunt hec<. Iussio, consilium, consensus, palpa … >Circumstancie sunt<. Quis fueris, cuius status, quam peccatum … [17v] >Item generalis confessio<. Cogitacione, delectacione, ore, opere … – … et alio quo vis modo consueto. Hec de illo. Joannis Gersonii Opera omnia. - hrsg. v. Louis Ellies du Pin, Bd. 3, Editio secunda, Den Haag 1728, Sp. 125–127
  • Teil 2. [117v–120v]. Opus tripartitum de scientia mortis. Johannes Gerson. >3a pars huius opusculi de erudicione moriencium<. Si veraces fidelesque amici cuiuspiam egroti … – … nisi ea die confessionem faciat … et hec de hiis sufficiant etc.. Ioannis Gersonii Opera omnia, Bd. 1, Sp. 447–450.
  • Teil 2. [120v–129v]. Dialogus de rara seu frequenti celebratione missae. Henricus de Hassia. >Exortacio quedam a sacerdotes qui raro legunt missas etc.<. [Prolog] Quando vox illa iusticie auribus meis insonuit … [Text] >Incipit dyalogus<. [Pontifex] Dic mihi o sacerdos … – … quem angelus scimus adorare revereri et timere qui est benedictus … Amen. Exhortatio de celebratione missae, [Esslingen: Conrad Fyner, 14]73 (Hain 6775; GW 9511), [1v–10v]. Heilig, Konrad Josef. - Kritische Studien zum Schrifttum der beiden Heinriche von Hessen. - In: Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte 40 (1932), S. 161–163. Franz , Adolph. - Die Messe im deutschen Mittelalter. – Freiburg, 1902, S. 516f.
  • Teil 2. [130r–151r]. Confessionale sive tractatus de instructione confessorum. Johannes de Friburgo. >Alius tractatus de instruccione confessorum<. Simpliciores ad minus expertos confessores de modo audiendi confessiones informare cupiens … – … Nota eciam quod episcopi et alii prelati exempti certos et discretos debent eligere confessores. De hoc habes l. 3, c. 34 de pe[nitentiis] et re[missionibus] q. 78 et tribus sequentibus etc.. Johannes de Friburgo, Confessionale, [Erfurt ca. 1483] (HAIN 9248; GW M13586), a1r–c6v, jedoch fehlt ein Teil der Admonitiones generales (a2r, Zeile 27 – a3v, Zeile 28). Schulte, Johann Friedrich von. - Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts. – Stuttgart, 1877, Bd. 2, S. 422f. (Nr. 8). Stelling-Michaud, Sven. - Catalogue des manuscrits juridiques (droit canon et droit romain) de la fin du XIIe au XIVe siècle conservés en Suisse. - Genève, 1954, S. 57, Nr. 76. Pierre Michaud-Quantin, Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles). - Louvain/Lille/Montreal, 1962, S. 49f.. Käppeli, Thomas. - Scriptores ordinis Praedicatorum medii aevi. - 4 Bde. - Rom, 1970-1993, Nr. 2346 (Hs. nicht erwähnt). Bloomfield, Morton W. - Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D. - Cambridge (Mass.), 1979, Nr. 5755. Hamm, Marlies. - Artikel Johannes von Freiburg. - In: Verfasserlexikon2, Bd. 4 (1983), Sp. 605–611.
  • Teil 2. [151r]. Schreibervermerk. Expliciunt trac[ta]tus ante scripti diversi de pe[nitentiis] et re[missionibus] scripti per Sigismundum Spenlin de Werdenberg anno 1434 feria sexta ante Laurencii sinodo sancta tunc existente in Basilea in Germania etc.
  • Teil 2. [151v–152r]. Concordantia articulorum fidei apostolorum cum prophetis. >Jeremias<. Patrem invocabitis qui terram fecit et condidit celos. [152r] >Deus pater omnipotens<. Credo in deum patrem omnipotentem creatorem celi et terre >Petrus< … – … [151v] >David<. Evigilabunt omnis alii ad vitam eternam et alii in obprobrium. [152r] >Via [sic] eterna in celis<. Et vitam eternam. Amen. >Mathyas<. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 8526
  • Teil 2. [152v–154v]. leer
  • Teil 3. [155r–215v]. Quadragesimale peregrini cum angelo. Marcus Schönbrunner. Maria prebe iuvamen ad meum laborem. Prolog: [P]neumatis almi gracia primus. Gregorius super Ezechielem sic ait: Nulli omnipotenti deo tale est sacrificium … Text: [C]um ieiunatis … (Mt 6,16). Dicto [sic] historia primo prosequendo similiter per totam 40m …. Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500 / nach den Vorarbeiten von Johann Baptist Schneyer hrsg. v. Ludwig Hödl und W. Knoch. - Münster (Westfalen), 2001 (CD-ROM)., Marcus Schönbrunner OP Nr. 1–25. 182r [P]opulus hic labiis me honorat … (Mt 15,8). Postquam noster peregrinus heri vidit penas male iudicancium, proximo hodie devenit ad quoddam castrum 3ci muro circumdatum … 183v. Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500 / nach den Vorarbeiten von Johann Baptist Schneyer hrsg. v. Ludwig Hödl und W. Knoch. - Münster (Westfalen), 2001 (CD-ROM), Marcus Schönbrunner OP Nr. 27–54. Schluss: 4° sicud placet dicas etc.. Schneyer, Johannes Baptist. - Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters. – München, 1965, S. 111, 115, 404. Zumkeller, Adolar. - Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken. - Würzburg, 1966, S. 113f., Nr. 245. zum Autor: Gilles Gérard Meersseman, Notice bio-bibliographique sur deux frères Prêcheurs Silésiens du XIVe siècle nommées Peregrinus, in: Archivum fratrum Praedicatorum 19 (1949), S. 273f.. Anschliessend Schreibervers: >Laus est finire, vituperium incepta perire. Deo sit laus et gloria etc. Orate pro me etc.<. Vgl. Colophons, Bd. 6, S. 374, Nr. 22279/22280.
  • Teil 3. [216r–218v]. De modo vivendi fidelium. Johannes Gerson. [Nachtrag] Regula ad nobiles, potentes et scabinos etc. Ne pauperes per potenciam suam opprimant … – … Regula ad omnes. Ut excommunicatos vitent … In fine vite tormenta inferni et gaudia paradisi cogitent etc.. Johannes Gerson, Oeuvres complètes, hrsg. v. Palémon Glorieux, Bd. 8, Paris 1971, S. 1–. Bloombield, Incipits, Nr. 5127 (Hs. nicht erwähnt).
  • Teil 3. [219r–v]. Articuli quibus inhibentur personae ne sacramentum accedant. [Nachtrag] Hii sunt articuli quibus inhibentur persone ne sacramentum accedant. Primo qui non dant neque solvunt decimas neque offertorium. Secundo omnibus qui retinent penes se testamenta ecclesie vel sacerdotum vel qualescumque res … – … 29, qui commederunt in ultima nocte carnis privii cibos prohibitos post mediam noctem et qui non sunt confessi
  • Teil 3. [219v]. Casus reservati. [Nachtrag] Hii sunt casus in quibus simplex sacerdos neminem potest absolvere: homicidium, incendium ecclesiarum … Casus episcopales. Incestum faciens, deflorentes, sodomite …. WALTHER, Carmina 9170. Casus papales. Ecclesias urens, heresis nec non sacra frangens, falsificans bullas … Vgl. WALTHER, Carmina 411
  • Teil 3. [220r]. Exempla. [Nachtrag. Kopftitel] Duo ex de iudicibus. Primus est: pauper pro heritate diu accessit consilium et tantam habuit iusticiam … 2°: quidam pauper diu accessit ad vicarium domini episcopi … Exemplum: De leone qui murem in campo interficere voluit, sed mus dixit: Domine rex … Exemplum: De accipitre qui ova posuit et cornix furata fuit ova … Exemplum: Quidam canis conquerebatur false de quoddam agno quod commedisset eius cibum et sic accessit iudicem videlicet simiam …
  • Teil 3. [220v–222r]. Quaestiones de angelis. [Nachtrag] >Questiones de angelis<. Prima est utrum cuilibet homini sit angelus deputatus, dico quod ab isti sue concepcione … 121r 2° utrum inter creacionem angeli et eius beatitudinem sive confirmacionem fuerit aliqua mora, dicitur quod sic … 3° questio utrum primum peccatum angeli fuerit superbia et videtur quod sic, quia dicitur Ecclesiastici 10 Inicium omnis peccati est superbia … 121v 4° questio utrum primi parentis in statu innocencie habuerunt angelum custodem, dico quod sic … 5° questio utrum Antichristus habuit custodem angelum, dico quod sic …
  • Teil 3. [222v–224r]. Sermo in dedicatione ecclesiae. [Nachtrag] Domum tuam domine decet sanctitudo etc. verbum hoc scriptum est in psalmis (Ps 92,5) et bene convenit predicare de consecracione huius ecclesie quia hec est domus dei … – … tunc vere poterit domus dei appellari. Schneyer, Bd. 8, S. 407, Nr. 160.
  • Teil 3. [224v–226r]. Legenda aurea. Iacobus de Voragine. [Kap. 178] De dedicatione ecclesiae. Nachtrag. Qualiter consecratur ecclesia. Episcopus enim ter circuit ecclesiam et qualibet vice ad ianuam veniens percutit cum baculo pastorali … [225v] Qualiter consecratur altare … – … ingens auctoritas et animi instabilitas etc. Amen. Explicit consecracio altarim [sic]. Deo gracias. Iacopo da Varazze, Legenda aurea, hrsg. v. Giovanni Paolo Maggioni, Tavarnuzze/Firenze 2007, Bd. 2, S. 1290152–1294205, 1288103–1289112, 1289123–1290151. Anschliessend: Pro hiis et tribus generibus Salomon in dedicacione templi deprecatus est 2 Regum 8 et 9. Utrumque enim genu in terram fixerat et manus expanderat in celum etc. (III Rg 8,54) … Alienigena … (III Rg 8,41–43) … Item si peccaverit homo … (III Rg 8,31–32) … Item si clausum fuerit celum … (III Rg 8,35–36) … Post hoc apparuit dominus Salomoni dixitque ei: Exaudivi oracionem et deprecacionem quam deprecatus es coram me etc. (III Rg 9,2–3).
  • Teil 3. [226v]. Sermo de assumptione BMV. [Nachtrag] Optimam partem elegit virgo Maria … (Lc 10,42). Angelus qui beatam virginem alloquitur in suis contemplativis oracionibus dicit: Maria virgo virginum … – … tu es illa que optimam partem elegit, que etc.

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Teil 1: um 1400 ; Teil 2: 1434 ; Teil 3: Zweites Viertel des 15. Jh.
Teil 2 teilweise von Sigismundus Spenlin de Werdenberg geschrieben und 151r auf den 6. August 1434 datiert, zu ihm: Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, S. 234. Teil 1 ist aufgrund der Wasserzeichen des Papiers um 1400, Teil 3 ins zweite Viertel des 15. Jahrhunderts zu datieren.
1r "Fratrum Minorum Conventus Sancti Francisci Lucernae", 17. Jh., sowie Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh.
Akzession:
  • Eigentümer: ZHB Luzern Sondersammlung

Einband

Einband:
Mit himbeerrotem, z. T. abgeschabtem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh. Ehemals zwei nach hinten greifende Langriemenschliessen, die als Blüten ausgebildeten Riemenbefestigungen aus Messing im Vorder- sowie die Löcher der Befestigungstifte im Rückdeckel erhalten. Ehemals Catenatus, Loch der Kettenklammer am oberen Rand des Vorderdeckels sowie Rostspuren auf Bl. A. Ungefärbte Kapitale. Vorsatzblätter (A, Z) Papier. Im vorderen Spiegel Abklatsch einer deutschsprachigen Urkunde, 15. Jh. Spiegelblatt hinten Pergamentfragment eines Psalters, 12. Jh., Ps 30,21–31,6 und 36,19–31. In den Fälzen Pergamentfragmente einer weiteren Handschrift, 14. Jh. Auf dem Rückdeckel altes Signaturschild 71, 15./16. Jh. Rücken mit braunem, schwarz gesprenkeltem Papier geflickt, 18. Jh., zwei fragmentarische Titelschilder übereinander geklebt, 18. Jh., vom unteren lesbar "[I]oannis [de Parma] De [civitate Christi], vom oberen I[oannes de Parma] T[ractatus D[e civitate Christi]".

Buchblock

Beschreibstoff:
Bl. 3–48, 98–103 Ochsenkopf, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 78847 (1397), 78730 (1400) und 78791 (1401); Bl. 50–72 Buchstabe G, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 27584 (1395) und 27594 (1396); Bl. 76–95 Blume, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 126802 (1395); Bl. 106–123 Frau mit Kreuz, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 21232 (1432); Bl. 126–152 Blume, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 126521 (1430); Bl. 156–224 Krone, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 50259 (1430) und 50263 (1430)
Lagen:
8 VI⁹⁶ + IV¹⁰⁴ + 5 V¹⁵⁴ + 6 VI²²⁶. Vor Bl. 97 und nach Bl. 104 fehlen möglicherweise je 2 Blätter, Textverlust (siehe Inhalt, 96v und 103v). In Teil 1 Lagenzählung am Schluss der Lagen: 1us (12v) – 8us (96v). 12v–144v Reklamanten. Ab Bl. 155 die äusseren Doppelblätter jeder Lage im Falz mit Papierstreifen verstärkt
Zählungen:
Neuere Foliierung: A. 1–226. Z.

Ausstattung

Rubrizierungen:
Teil 1 (1–104, um 1400):: Rubriziert, rote Überschriften, Paragraphenzeichen und Unterstreichungen. Über dem Schriftspiegel auf den Verso-Seiten Zählung der Teile in Rot: porta prima – porta 12a, auf den Recto-Seiten Kapitelzählung in Rot
Teil 2 (105–154, 1434): 108v–111v rot unterstrichene oder gerahmte Marginalien zur Erschliessung des Inhalts von der Hand des Schreibers. Rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen
Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.): 215v rubriziert, Schreibervers in Rot
Initialen:
Teil 1 (1–104, um 1400):: Marginalien zur Strukturierung des Inhalts von der Hand des Rubrikators. 1–3zeilige rote Lombarden, z. T. mit Punktverdickungen, Konturbegleitstrichen oder Ausläufern, 1r mit ornamentaler Schaftaussparung
Teil 2 (105–154, 1434): 1–3zeilige rote Lombarden, z. T. mit Punktverdickungen und Konturbegleitstrichen, 148v Schaftaussparung und vegetabilem Ornament im Binnenfeld. 120v 3zeilige rot-schwarz ornamental gespaltene Initiale mit Quadratmuster im Binnenfeld
Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.): Raum für 2–4zeilige Initialen ausgespart, nicht ausgeführt
Einrichtung:
Teil 1 (1–104, um 1400):: Begrenzung des Schriftraums mit Stift, Schriftraum 15–15,5 x 9,5–11, Bl. 97–104 zweispaltig (4,5–6), 28–33 Zeilen , in der Tabula (97r–103v) bis 43, in der Engelweihbulle (104r–v) 36–39 Zeilen
Teil 2 (105–154, 1434): Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 14–14,5 x 8,5–9, 22–31 Zeilen
Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.): Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, 155r–160v mit Stift, Schriftraum 16–17,5 x 10–11,5, 33–38 Zeilen
Schrift:
Teil 1 (1–104, um 1400):: Ältere gotische Buchkursive von zwei Händen, Händewechsel 93r/97r. Kapitelanfänge z. T. in Textualis
Teil 2 (105–154, 1434): Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von einer Hand; 125r, 128v–129v, 130v–131r, 134v–135r, 137v–138r, 139v–140r, 143v–144v, 146v–148r, 149r–152r Bastarda mit Schleifen von der Hand des Sigismundus Spenlin de Werdenberg
Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.): Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von zwei Händen, Händewechsel 160v/161r. 161v–215v Marginalien zur Erschliessung des Inhalts von der Hand des Schreibers
Zusätze:
Teil 1 (1–104, um 1400):: Korrekturen der Schreiber, z. B. 2v, 20v, 67r, 104r von zeitgenössischer Hand 37r, 68v. Von verschiedenen zeitgenössischen Händen: in Teil 1 Marginalien zur Strukturierung des Inhalts; 2r–20v Korrekturen und Ergänzung von Paragraphenzeichen von einer Hand, die 11r–16r und 53r–59r auf dem unteren Rand den Text kommentierte und von der auch die Reklamanten in Teil 1 stammen; 3v Marginalie von einer weiteren Hand. Notazeichen in Teil 1. Nachträge, 15. Jh.: 93r–96v
Teil 2 (105–154, 1434): Korrekturen der Schreiber, z. B. 112r, 126v.
Teil 3 (155–226, 2. Viertel 15. Jh.): Korrekturen der Schreiber, z. B. 160v, von zeitgenössischer Hand 155r, 158v. In Teil 3 zeitgenössische Marginalien, 184r von der gleichen Hand auf Deutsch: "verbrant, blůt, wessrig blůt, erdist blůt id est sanguis niger". Notazeichen. Nachträge, 15. Jh.: 216r–226v.

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 148-153
Literatur:
  • Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern, 1836, Bd. 3, S. 157, Nr. 16; S. 159, Nr. 43; S. 160, Nr. 62 und Nr. 65; S. 163, Nr. 120, sowie S. 164, Nr. 177
  • Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, Nr. 479
  • Kristeller, Paul Oskar. - Iter Italicum. - Leiden, 1990, Bd. 5, S. 123.
Repertorien:
  • Bloomfield, Incipits Nr. 734
  • Bloomfield, Incipits Nr. 5755
  • Bloomfield, Incipits Nr. 5127 (Hs. nicht erwähnt)
  • Käppeli, Scriptores Nr. 2346
  • Schneyer, Repertorium 1350-1500, Marcus Schönbrunner OP Nr. 1-25
  • Schneyer, Repertorium 1350-1500, Marcus Schönbrunner OP Nr. 27-54
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 8, S. 407, Nr. 160
  • Walther, Carmina Nr. 411
  • Walther, Carmina Nr. 9170

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2023; Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga; Erschliessungsniveau Normalniveau
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351576405501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000189882DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351576405501
  • (41SLSP_RZS)9914249446305505
Quelle: